مقدمه

یکی از اسباب انحلال نکاح یا برهم خوردن عقد ازدواج فسخ نکاح است، فسخ نکاح می‌تواند هم از طرف مرد باشد و هم از طرف زن، به‌طور کلی در صورتی‌ که یکی از طرفین عیوب مذکور در مواد قانون مدنی را داشته باشند طرف دیگر می‌تواند اقدام به فسخ نکاح کند.

سوالی که در این‌جا مطرح می‌شود این است که شرایط مهریه در صورت فسخ نکاح به چه شکل است؟ آیا در صورت فسخ نکاح به زن مهریه تعلق می‌گیرد؟

برای پاسخ به این پرسش باید میان فسخ نکاح قبل‌ از نزدیکی و فسخ بعد از نزدیکی قائل به تمایز باشیم که شرایط هر دوی آن‌ها در این مقاله بررسی می‌شود.

آیا در صورت فسخ نکاح قبل‌ از نزدیکی به زن مهریه تعلق می‌گیرد؟

برای پاسخ به این پرسش به ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی استناد می‌کنیم بر اساس این ماده اگر عقد نکاح قبل‌ از نزدیکی فسخ شود زن مستحق دریافت هیچ مهریه‌ای نمی‌باشد و شرایط فسخ با طلاق متفاوت است چراکه در طلاق در صورت مشخص بودن مهریه اگر قبل‌ از نزدیکی طلاق واقع شود زن مستحق دریافت نصف مهریه می‌باشد.

اما در فسخ نکاح به‌ گونه‌ای دیگر عمل می‌شود مگر در صورت عنن که در این‌ صورت زن نیمی از مهریه را دریافت می‌کند در غیر این‌ صورت هیچ مهریه‌ای دریافت نمی‌کند و حتی اگر قبل‌ از فسخ نیز چیزی را تحت عنوان مهریه دریافت کرده باشد باید آن را به مرد مسترد گرداند.

بند دوم ماده ی ۱۱۰۱ استثنایی را بیان می‌کند بر قاعده‌ی اصلی، که بنابراین بند در صورت فسخ به‌ علت عنن (ناتوانایی جنسی مرد) قبل‌ از نزدیکی زن مستحق دریافت نصف مهریه می‌باشد.

آیا در صورت فسخ نکاح بعد از نزدیکی به زن مهریه تعلق می‌گیرد؟

در این خصوص در قانون مدنی ماده مرتبطی وجود ندارد اما می‌توان از مفهوم ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی چنین استنباط کرد که در صورت فسخ نکاح پس‌ از نزدیکی زن مالک تمام مهریه می‌شود به‌عبارتی زن به‌موجب عقد نکاح مالک مهریه می‌شود و با واقع شدن نزدیکی مالکیت او مستقر می‌شود و دلیلی برای از بین رفتن این حق وجود ندارد.

در چه مواردی مرد میتواند عقد نکاح را فسخ کند؟

در عقد نکاح اصل بر صحیح واقع شدن عقد است اما درصورتی‌که برخی از عیوب در زن یا مرد وجود داشته باشد به هر یک از طرفین اجازه فسخ نکاح داده می‌شود، که در این‌ مورد می‌خواهیم برخی از عیوب زنان را بررسی کنیم که به مرد اجازه فسخ نکاح را می‌دهد.

نکته حائز اهمیت در خصوص فسخ نکاح از جانب مرد این است که عیوب زن در حین عقد نکاح وجود داشته باشد و مرد بعد از عقد به این عیوب مطلع شود درصورتی‌که این عیوب پس از عقد در زن پیدا شود مرد دیگر اجازه فسخ نکاح را ندارد.

ماده 1123 قانون مدنی موارد فسخ نکاح از طرف مرد به علت عیوب زن را بیان کرده است که بر اساس آن عیوب زنان برای فسخ نکاح شامل موارد زیر است:

1 – قَرَن : یک ناهنجاری در آلت تناسلی زن است که سبب می شود تا امکان انجام اعمال زناشوئی فراهم نباشد . 

2 – جُذام : یک ناراحتی پوستی است و به معنای خوره می باشد .

3 – بَرَص : همان پیسی است که لکه های پوستی در فرد بوجود می آورد .

4- اِفضاء : به معنای یکی شدن مجرای واژن و مقعد یا واژن و مثانه .

5 – زمین گیری زن 

6 – نابینایی از هر دو چشم

7_ جنون : جنون عیبی مشترک میان زن و مرد است که به هر دوی آن‌ها حق فسخ نکاح را می‌دهد اما تفاوتی که در بین جنون زن و مرد وجود دارد این است که جنون در مرد چه قبل‌ از عقد نکاح چه بعد از عقد نکاح به زن حق فسخ را می‌دهد اما برای مرد تنها در صورتی جنون حق فسخ ایجاد می‌کند که این جنون در حین عقد نکاح در زن وجود داشته باشد و مرد از آن مطلع نباشد .

چه عیوبی در مرد به زن حق فسخ نکاح را می‌دهد؟

عیوبی که زن به واسطه وجود آن حق فسخ دارد:

1_ خصاء . که همان معنای اخته بودن مرد را می دهد.

2_عنن یا ناتوانی جنسی مرد و وجود مشکل در دستگاه تناسلی او اگر ناتوانی جنسی مرد پس از عقد نیز برای او اتفاق بیافتد باز هم زن می تواند فسخ نکاح را از دادگاه بخواهد.

3_جنون مرد که در این مورد هم حتی اگر مرد پس از عقد مجنون شود از موجبات فسخ نکاح برای زن خواهد بود.

به‌طورکلی شرایط تعلق مهریه به زوجه در صورت فسخ نکاح به قبل و بعد از نزدیکی تقسیم می‌شود که در صورت قبل از نزدیکی برخلاف طلاق به زن مهریه تعلق نمی‌گیرد مگر در صورت فسخ به‌ علت عنن که تنها استثنا می باشد و نیمی از مهریه به زن تعلق میگیرد و در صورت فسخ بعد از نزدیکی زن مالک تمام مهریه می‌شود چرا که پس از نزدیکی هیچ دلیلی برای تعلق نگرفتن مهریه به زن وجود ندارد.