اخبار و مقالات

حسابرسی مالیاتی چیست؟

حسابرسی مالیاتی یکی از ابزارهای کلیدی برای ارزیابی و نظارت بر فعالیت‌های مالیاتی مؤدیان (مالیات‌دهندگان) است. این فرآیند تحت نظارت سازمان امور مالیاتی قرار دارد و هدف اصلی آن اطمینان از صحت اظهارنامه‌های مالیاتی و شفافیت در پرداخت مالیات است. در اینجا، به طور مفصل‌تری به مفهوم، مراحل و انواع حسابرسی مالیاتی پرداخته می‌شود.

 1. تعریف حسابرسی مالیاتی

فرآیندی است که طی آن، سازمان امور مالیاتی اسناد و مدارک مالی یک مؤدی را بررسی و ارزیابی می‌کند تا میزان مالیات پرداختی آن مؤدی را به درستی تعیین کند. این فرآیند ممکن است شامل بررسی دقیق دفاتر مالی، فاکتورها، اسناد هزینه‌ای، درآمدی و دیگر مدارک مربوط به فعالیت اقتصادی مؤدی باشد. هدف اصلی حسابرسی مالیاتی، اطمینان از این است که مؤدیان مالیات خود را طبق قوانین و مقررات مالیاتی پرداخت می‌کنند و از فرار مالیاتی جلوگیری شود.

ارجاع پرونده مالیاتی به وکیل متخصص اداره دارایی

2. وظایف حسابرس مالیاتی

حسابرس مالیاتی وظایف مختلفی را بر عهده دارد که شامل:
– بررسی اسناد و مدارک مالی: حسابرس باید تمامی اسناد و مدارک مالی مؤدی را بررسی کند تا مطمئن شود که تمامی اطلاعات اظهارنامه مالیاتی صحیح است.
– تشخیص درآمد مشمول مالیات: حسابرس باید درآمد مؤدی را بررسی کرده و آن را با توجه به اسناد و مدارک موجود، تشخیص دهد.
– مطالبه مالیات: پس از بررسی اسناد، حسابرس باید مالیات مؤدی را بر اساس درآمد تشخیص داده شده، محاسبه کرده و آن را مطالبه نماید.
– صدور برگ تشخیص مالیاتی: پس از انجام حسابرسی، حسابرس مالیاتی گزارشی از وضعیت مالیاتی مؤدی تهیه کرده و برگ تشخیص مالیاتی را صادر می‌کند که نشان‌دهنده میزان مالیات قابل پرداخت است.

3. انواع حسابرسی مالیاتی

می‌تواند به انواع مختلفی انجام شود که هر یک بسته به شرایط و وضعیت مؤدی انتخاب می‌شود:

 1. حسابرسی اداری

این نوع حسابرسی بیشتر بر بررسی اسناد و مدارک ارائه شده توسط مؤدی در اداره امور مالیاتی تمرکز دارد. حسابرس از مؤدی دعوت می‌کند تا اسناد مالیاتی خود مانند دفاتر روزنامه، اسناد خرید و فروش، صورتحساب‌های بانکی و… را به اداره مالیاتی ارسال کند. سپس، حسابرس اسناد ارائه شده را بررسی کرده و مالیات مؤدی را محاسبه می‌کند.

 2. حسابرسی میدانی

در این نوع حسابرسی، حسابرس به محل فعالیت اقتصادی مؤدی، مانند دفتر کار، کارخانه یا محل کسب، مراجعه کرده و به‌طور مستقیم به بررسی اسناد و مدارک می‌پردازد. این نوع حسابرسی معمولاً برای مؤدیانی که اطلاعات کافی یا اسناد و مدارک کامل را ارائه نمی‌دهند، یا در شرایطی که حسابرس نیاز به بررسی مستقیم محل فعالیت مؤدی دارد، استفاده می‌شود.

3. حسابرسی بازپرسی

حسابرسی بازپرسی به‌طور خاص برای ارزیابی ریسک مالیاتی مؤدی استفاده می‌شود. این نوع حسابرسی بیشتر به بررسی ویژگی‌های اقتصادی مؤدی مانند نوع فعالیت، حجم فعالیت، وضعیت مالی و موقعیت جغرافیایی و اقتصادی مؤدی می‌پردازد. هدف این نوع حسابرسی، شناسایی خطرات مالیاتی و ارزیابی میزان رعایت قوانین مالیاتی توسط مؤدی است.

 4. حسابرسی بازبینی

در حسابرسی بازبینی، اداره امور مالیاتی گزارشی از یک حسابرسی مالیاتی قبلی را بررسی می‌کند تا کیفیت آن حسابرسی و صحت گزارش‌های مالیاتی را ارزیابی کند. این نوع حسابرسی ممکن است شامل بررسی و ارزیابی مجدد گزارش‌های حسابرسی قبلی باشد و در صورتی که تخلفاتی شناسایی شود، ممکن است اصلاحات لازم انجام شود.

4. مراحل حسابرسی مالیاتی

شامل مراحل مختلفی است که در ادامه توضیح داده می‌شود:

 1. انتخاب مؤدی برای حسابرسی

سازمان امور مالیاتی طبق معیارها و ضوابط خاص خود، مؤدیان را برای حسابرسی مالیاتی انتخاب می‌کند. این انتخاب ممکن است به‌صورت تصادفی یا بر اساس تحلیل ریسک مالیاتی باشد. برای مؤدیانی که به سامانه مودیان متصل هستند، امکان انتخاب تصادفی به‌صورت قرعه‌کشی نیز وجود دارد. برای مؤدیانی که عضو سامانه مودیان نیستند، سازمان امور مالیاتی ممکن است تمامی آن‌ها را برای حسابرسی مالیاتی انتخاب کند.

 2. صدور دعوتنامه برای ارائه اسناد و مدارک

پس از انتخاب مؤدی، سازمان امور مالیاتی به مؤدی دعوتنامه‌ای ارسال می‌کند تا اسناد و مدارک مربوط به فعالیت اقتصادی خود را ارائه دهد. این دعوتنامه حاوی تاریخ دقیق ارائه اسناد و مدارک است. معمولاً مهلت ارائه اسناد و مدارک بین 7 تا 15 روز است و در صورت درخواست مؤدی، ممکن است این مدت تمدید شود.

3. بررسی اسناد و مدارک

پس از دریافت اسناد و مدارک از مؤدی، حسابرس مالیاتی آن‌ها را به‌دقت بررسی می‌کند. حسابرس ممکن است به تحلیل دفاتر روزنامه، صورت‌های مالی، فاکتورهای خرید و فروش، اسناد بانکی، رسیدهای پرداخت، صورتحساب‌ها و دیگر مدارک مربوطه بپردازد تا صحت اطلاعات مالی مؤدی را تأیید کند.

4. تهیه گزارش حسابرسی

پس از بررسی اسناد و مدارک، حسابرس مالیاتی گزارشی تهیه می‌کند که در آن، درآمد مشمول مالیات مؤدی را با استناد به قوانین مالیاتی محاسبه کرده و مالیات قابل پرداخت را مشخص می‌نماید. این گزارش باید دقیق و بر اساس مستندات قانونی باشد.

5. صدور برگ تشخیص مالیاتی

پس از تهیه گزارش حسابرسی، سازمان امور مالیاتی برگ تشخیص مالیاتی صادر می‌کند. این برگ، میزان مالیات قابل پرداخت توسط مؤدی را اعلام می‌کند و برای مؤدی ابلاغ می‌شود. اگر مؤدی با برگ تشخیص موافق نباشد، می‌تواند اعتراض کند و درخواست بررسی مجدد داشته باشد.

 5. تنبیهات و جریمه‌ها

در صورتی که مؤدی از ارائه اسناد و مدارک لازم خودداری کند یا اسناد و مدارک ناقص ارائه دهد، ممکن است مشمول جریمه‌های مالیاتی شود. این جریمه‌ها شامل:
– جریمه عدم ارائه اسناد: اگر مؤدی اسناد مورد نیاز را در زمان مقرر ارائه ندهد، ممکن است جریمه‌ای طبق قوانین مربوطه به او تعلق گیرد.
– جریمه کتمان درآمد یا فروش: اگر حسابرس متوجه شود که مؤدی درآمد یا فروش خود را به‌طور عمدی پنهان کرده است، جریمه‌های سنگینی برای آن مؤدی در نظر گرفته می‌شود.
– جریمه‌های تأخیر در پرداخت مالیات: اگر مؤدی مالیات خود را در موعد مقرر پرداخت نکند، مشمول جریمه تأخیر در پرداخت خواهد شد.

برای بهره مندی از خدمات مشاوره وکیل مالیاتی، می توانید از طریق لینک زیر با وکلای ما در ارتباط باشید

 6. نتیجه حسابرسی مالیاتی

نتیجه می‌تواند به‌طور کلی شامل:
– تعیین مالیات نهایی: پس از انجام حسابرسی، مالیات نهایی مؤدی تعیین شده و برگ تشخیص مالیاتی صادر می‌شود.
– تصحیح اظهارنامه مالیاتی: اگر حسابرس مالیاتی متوجه اشتباهات در اظهارنامه مؤدی شود، ممکن است درخواست اصلاح آن را بنماید.
– اعتراض و رسیدگی مجدد: در صورتی که مؤدی با نتایج حسابرسی موافق نباشد، می‌تواند اعتراض کند و درخواست رسیدگی مجدد داشته باشد.