ارثیه زن از شوهر – شرایط دریافت ارثیه
ارث بردن افراد یک جامعه از یکدیگر در جوامع مختلف امری قانونی است و بسته به فرهنگ ها، آداب و رسوم و ادیان هر جامعه ای،قواعد و مقررات خاص خودش را دارد.
در جامعه ایرانی که از فرهنگ و تمدن طولانی برخوردار می باشد و ارزش های دینی در آن از اهمیت بالایی برخوردار است، قوانین ارث براساس دین مبین اسلام خصوصا مذهب شیعه امامیه است.
قوانین ارث جزو قوانین آمره محسوب شده و توافق برخلاف آن نامعتبر است همچنین قواعد خاصی دارد مثلا اینکه مرده از زنده ارث میبرد و نه بالعکس.
آنچه در این مقاله مورد بحث است و سعی خواهد شد به صورت خلاصه و کاربردی مطالبی بیان شود،ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر و خصوصا موضوع توارث زوجین یا ارث زوجه از زوج پس از انحلال عقد نکاح می باشد.
به طور کلی آنچه مسلم است زن و شوهر بر خلاف اقارب (خویشاوندان)، که با وجود خویشاوند نزدیکتر، خویشاوند دورتر از بردن ارث محروم می شود (اَلاَقرَب یَمنَعُ الاَبعَد)، زوجین اما همواره با هر طبقه که موجود باشد ارث خود را می برند. البته واضح است که مقدار این ارث با بودن اقارب یا زوجات متعدد کمتر خواهد شد.
استثنای قاعده ارث بردن همیشگی زن و مرد از یکدیگر موردی است که در ماده ۹۴۵ آمده و تصریح شده:
((اگر مردی در حال مرض زنی را عقد کند و در همان مرض قبل از دخول بمیرد زن از او ارث نمیبرد لیکن اگر بعد از دخول یا بعد از صحت یافتن از آن مرض بمیرد زن از او ارث میبرد))
براساس این ماده علارغم اینکه زوجه در قید زوجیت زوج است اما از مرد ارث نمی برد. حکم مزبور اختصاص به مواردی دارد که بیماری هنگام نکاح در مدت کوتاه به وفات بینجامد، بدون این که مقاربتی بین زوجین رخ داده باشد.
پس دو شرط اساسی برای تحقق حکم مقرر دراین ماده یکی دخول و دیگری وجود مرض حین عقد و باعث فوت شدن همان مرض است. علاوه بر این آگاهی زوجین از بیماری نقشی در حکم ماده ندارد. شایان ذکر است که این حکم قابل تسری به ازدواج مرد سالم با زوجه بیمار نیست. سوال این است که: آیا زن و شوهر پس از طلاق یا فوت ویا سایر موارد انحلال نکاح هم از یکدیگر ارث می برند یا خیر؟؟؟
ارث بردن پس از انحلال عقد نکاح امری استثنایی است و قاعده این است که با انحلال عقد حقوق مالی و غیر مالی طرفین استیفا شده و زوجین از یکدیگر ارث هم نمیبرند اما قانون گذار به تبع فقه در مواد ۹۴۳ الی ۹۴۵ موارد استثنایی را بیان نموده است که علارغم مفارقت، زن و شوهر از یکدیگر، ویا درمواردی زن از شوهر ارث می برد.
قانون گذار در ماده ۹۴۳ قانون مدنی بیان داشته:
((اگر شوهر زن خود را به طلاق رجعی مطلقه کند هر یک از آن‌ها که قبل از انقضاء عده بمیرد دیگری از او ارث میبرد لیکن اگر فوت یکی از آن‌ها بعد از انقضاء عده بوده و یا طلاق بائن باشد از یکدیگر ارث نمیبرند))
طلاق در یک تقسیم بندی به طلاق رجعی و بائن تقسیم میگردد. به طور اجمالی طلاق بائن یعنی اینکه : پس از اجرای صیغه ی طلاق دیگر مرد نمیتواند به نکاح سابق رجوع کند.
اما در طلاق رجعی مرد می تواند پس از اجرای صیغه طلاق تا زمانی که زن باید عده نگه دارد، رجوع کرده و به نوعی نکاح سابق احیاء شود.
در مواردی که طلاق از نوع رجعی باشد بسیاری از احکام زوجیت کما فی السابق، همچنان برقرار است و به تعبیر فقها و حقوقدانان: مطلقه رجعیه در حکم زوجه است.
مورد دیگر ماده ۹۴۴ است که شرایط آن متعدد است و به همین جهت،برای جلوگیری از خلط مباحث و به منظور نظم ذهنی ابتدا متن ماده و سپس به ترتیب شرایط آن بیان می شود.
((اگر شوهر در حال مرض زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به همان مرض بمیرد زوجه از او ارث میبرد اگرچه طلاق بائن باشد مشروط بر اینکه زن شوهر نکرده باشد.))
اولا: صدر ماده بیان داشته شوهر پس حکم این ماده شامل زن نمی شود یعنی اگر هنگام طلاق زن مریض باشد مرد تایکسال ارث نخواهد برد.
ثانیا: حکم این ماده در مورد طلاق است و گفته:در حال مرض زن خود را طلاق دهد. پس با توجه به این که حکم این ماده حکمی استثنائیست و مطابق اصول و قواعد، در موارد استثنائی بودن حکم تفسیر آن حکم به بیش از آنچه صراحت دارد پذیرفته نیست و به تعبیر دیگر در این موارد تفسیر مضیق است ونه موسع.
ثالثا: درحال مرض طلاق باید واقع شود پس اگر بلافاصله پس از طلاق مرد دچار مریضی شد دیگر زن ارث نمیبرد.
رابعا: مدت مقرر برای شمول حکم ماده یک سال است پس بعد از یک سال دیگر زوجه نمی تواند مطالبه ارث کند.
خامسا: مرد باید به علت همان مریضی ای که هنگام طلاق داشته فوت کند،تا زن بتواند از او ارث ببرد ونه علتی دیگر به عنوان مثال فوت در اثر تصادف یا مریضی غیر از مریضی موقع طلاق.
سادسا: دایره شمول این حکم طلاق رجعی است، پس طلاق بائن ویا فسخ نکاح در حال مریضی باعث ارث بردن نخواهد بود.
سابعا: زن نباید در طی این یکسال شوهر اختیار کند والا مستحق دریافت ارث از ماترک زوج نخواهد بود.
 |
نام نویسنده : حجت محمدی |
| این مقاله توسط جناب آقای حجت محمدی تهیه شده است، برای مشاهده همه مقالات کلیک کنید | |
درخواست مشاوره رایگان
