مجازات ساخت و ساز بدون مجوز
مجازات ساخت و ساز بدون مجوز | ساخت و ساز غیرمجاز به هرگونه عملیات ساختمانی یا عمرانی اطلاق می‌شود که بدون دریافت مجوز رسمی از شهرداری یا با تخطی از مجوزهای صادره (پروانه ساخت) در محدوده شهر یا حریم آن انجام می‌شود.
این فعالیت‌ها شامل احداث، توسعه یا تغییر کاربری بنا می‌شود و می‌تواند شامل تخلفات مختلفی باشد که هر یک دارای عواقب قانونی است. در زیر به تفصیل بیشتری در مورد این موضوع و فرآیند قانونی آن پرداخته می‌شود:
1. وظیفه مالکین در اخذ پروانه ساخت
بر اساس ماده 100 قانون شهرداری، مالکین اراضی و املاک که قصد انجام هرگونه عملیات ساختمانی دارند، موظف‌اند قبل از شروع به هرگونه اقدام عمرانی یا ساختمانی، از شهرداری مربوطه پروانه ساخت دریافت کنند. این قانون شامل مواردی مانند تفکیک زمین، ساخت بنا، اضافه بنا و حتی تغییر کاربری نیز می‌شود. شهرداری مسئولیت دارد که هرگونه ساخت و ساز بدون پروانه را متوقف کند.
2. وظایف شهرداری در مواجهه با ساخت و ساز غیرمجاز
شهرداری موظف است به محض شناسایی ساخت و ساز بدون پروانه، عملیات ساختمانی را متوقف کند و پرونده تخلف را به کمیسیون ماده 100 ارسال کند. این کمیسیون وظیفه دارد که در مورد نوع تخلف تصمیم‌گیری کند و بسته به شرایط، دستور تخریب ساختمان یا اخذ جریمه را صادر کند. لازم به ذکر است که شهرداری نمی‌تواند رأساً اقدام به تخریب ساختمان یا جریمه کند، بلکه باید از طریق کمیسیون ماده 100 اقدام شود.
3. کمیسیون ماده 100
کمیسیون ماده 100 نهادی قانونی است که مسئول بررسی و تصمیم‌گیری در مورد تخلفات ساختمانی است. اعضای این کمیسیون شامل نمایندگانی از دادگستری، شورای شهر، فرمانداری و شهرداری (بدون حق رأی) هستند.
4. انواع تخلفات ساختمانی در کمیسیون ماده 100
برخی از مهم‌ترین تخلفات که در کمیسیون ماده 100 بررسی می‌شوند، عبارتند از:
احداث بنای بدون پروانه: ساخت بنا بدون دریافت مجوز از شهرداری.
اضافه بنا بیش از مقدار مجاز: ساخت اضافه بر مساحت مندرج در پروانه ساختمانی.
عدم احداث پارکینگ: نداشتن پارکینگ یا نامناسب بودن فضای پارکینگ.
تجاوز به معابر شهری: ساخت و ساز در حریم معابر یا زمین‌های عمومی.
عدم رعایت اصول فنی و بهداشتی: ساختمان‌هایی که با اصول فنی یا بهداشتی شهرسازی سازگار نیستند.
تغییر کاربری: استفاده از بنا برخلاف کاربری مندرج در پروانه ساختمانی (مثلاً تبدیل واحد مسکونی به تجاری).
برای مشاوره در امور ملکی، می توانید از طریق لینک زیر با وکلای ما در ارتباط باشید
5. مجازات تخلفات ساختمانی
مجازات ساخت و ساز بدون مجوز | پس از بررسی پرونده تخلف در کمیسیون ماده 100، دو نوع تصمیم ممکن است اتخاذ شود:
حکم تخریب: اگر تخلف باعث ایجاد مشکلاتی در زمینه اصول فنی، بهداشتی یا شهرسازی شده باشد، کمیسیون حکم به تخریب بنا می‌دهد.
اخذ جریمه: اگر اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی رعایت شده باشد ولی تخلف فقط مربوط به عدم اخذ مجوز باشد، کمیسیون می‌تواند مالک را ملزم به پرداخت جریمه کند. این جریمه معمولاً بر اساس متراژ بنا و ارزش معاملاتی ملک تعیین می‌شود.
6. میزان جریمه و شرایط آن
میزان جریمه برای ساخت و ساز بدون پروانه یا اضافه بنا، بسته به نوع استفاده از ملک (مسکونی، تجاری، صنعتی و اداری) و نوع تخلف متفاوت است. به عنوان مثال:
برای بناهای مسکونی: جریمه باید بین نصف تا سه برابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هر متر مربع اضافه بنا باشد.
برای بناهای تجاری، صنعتی و اداری: جریمه باید بین دو تا چهار برابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هر متر مربع باشد. در صورت عدم پرداخت جریمه توسط مالک، کمیسیون مجدداً پرونده را بررسی کرده و ممکن است حکم تخریب صادر کند.
7. تخلف در احداث پارکینگ
اگر ملکی بدون احداث پارکینگ یا با پارکینگ غیرقابل استفاده ساخته شود و امکان اصلاح آن وجود نداشته باشد، کمیسیون می‌تواند جریمه‌ای معادل حداقل یک و حداکثر دو برابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هر متر مربع فضای پارکینگ از بین رفته صادر کند. مساحت هر پارکینگ با احتساب فضای گردش، معمولاً 25 متر مربع در نظر گرفته می‌شود.
8. تجاوز به معابر شهری
در این تخلف، اگر ملکی بدون پروانه یا برخلاف پروانه ساخت، به معابر شهری تجاوز کرده باشد، شهرداری وظیفه دارد بلافاصله از ادامه عملیات جلوگیری کند و پرونده را به کمیسیون ارسال کند. کمیسیون پس از بررسی، در مورد تخریب یا جریمه تصمیم‌گیری می‌کند.
9. تخلف در تغییر کاربری
این نوع تخلف زمانی رخ می‌دهد که ملک مورد نظر برخلاف پروانه ساخت، به عنوان محل کسب و کار یا فعالیت تجاری استفاده شود. در این صورت، کمیسیون می‌تواند دستور تعطیلی محل را صادر کند. اگر مالک بعد از تعطیلی همچنان از ملک به عنوان محل تجاری استفاده کند، علاوه بر تعطیلی مجدد، ممکن است به حبس تا دو سال و جریمه نقدی محکوم شود.
10. وظایف مهندسان ناظر و دفاتر اسناد رسمی
مهندسان ناظر مسئولیت دارند که بر انطباق عملیات ساختمانی با پروانه ساخت و نقشه‌های تایید شده نظارت کنند. در صورت عدم گزارش تخلفات یا ارائه گواهی‌های نادرست، شهرداری موظف است مهندس ناظر را بر اساس قانون به محرومیت از کار محکوم کند.
دفاتر اسناد رسمی نیز موظف‌اند پیش از انجام هرگونه معامله، گواهی پایان‌کار یا گواهی عدم خلاف را از شهرداری دریافت کرده و مراتب را در سند قید کنند.
11. اعتراض به آراء کمیسیون ماده 100
در صورتی که شهرداری، مالک یا قائم‌مقام او از رأی کمیسیون ماده 100 ناراضی باشند، می‌توانند ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ رأی به آن اعتراض کنند. اعتراض به کمیسیون دیگری ارجاع می‌شود که اعضای آن متفاوت از کمیسیون اول خواهند بود و رأی این کمیسیون دوم قطعی است.
12. تخلفات مهندسان ناظر و مأموران شهرداری
مهندسان ناظر و مأموران شهرداری موظف‌اند در صورت مشاهده تخلف، بلافاصله شهرداری را مطلع کنند. در صورت عدم اطلاع‌رسانی یا ارائه گزارش‌های نادرست، آنها نیز مشمول مجازات‌های قانونی خواهند شد و ممکن است به محرومیت از کار یا جریمه‌های قانونی محکوم شوند.
13. نحوه اجرای آراء کمیسیون ماده 100
آراء صادره از کمیسیون ماده 100 پس از ابلاغ به مالک توسط شهرداری اجرا می‌شود. اگر مالک در مهلت مقرر اقدام به تخریب نکند، شهرداری رأساً اقدام کرده و هزینه‌های تخریب را از مالک مطالبه خواهد کرد.
این فرآیند قانونی برای حفظ نظم و امنیت شهری، رعایت ضوابط فنی و بهداشتی و جلوگیری از ناهنجاری‌های ساخت و ساز در شهرها اجرا می‌شود.
