ذکر عنوان مهرالمسمی به عنوان مهریه در عقد نکاح به چه معناست؟
مهریه حق مالی است که زوجه به موجب عقد نکاح نسبت به زوج پیدا می‌کند و زوج ملزم به پرداخت آن میباشد و مکلف است هر زمان که زن آن را مطالبه کند نسبت به پرداخت آن اقدام نماید .مهریه انواعی دارد و شرایط پرداخت‌های متفاوتی برای آن وجود دارد که ما در این مقاله به شرح و توضیح مهرالمسمی که یکی از انواع مهریه در قانون مدنی میباشد می‌پردازیم.
مهرالمسمی به چه معناست؟
مهرالمسمی رایج ترین و شناخته شده ترین نوع مهریه میباشد. مسمی یعنی اسم برده شده و مهرالمسمی یعنی مهری که زن و مرد قبل از انعقاد عقد نسبت به آن تراضی کرده و آن را در عقد و عقدنامه ذکر کرده باشند به عبارتی دیگر هر گاه در عقد نکاح میزان مشخصی برای مهریه تعیین شده باشد و زوج و زوجه نسبت ب آن توافق کرده باشند به آن مهرالمسمی گویند و آن مال معینی میباشد که نسبت به آن توافق صورت‌گرفته و ضمن عقد نکاح به‌طور مشخص به آن اشاره میشود.
چه مالی میتواند به‌عنوان مهرالمسمی تعیین شود؟
مالی که به‌عنوان مهرالمسمی تعیین میشود میتواند هر چیزی باشد که ارزش مالی دارد ممکن است عین معین باشد مانند خانه، زمین، باغ، اتومبیل و غیره، شاید منفعت باشد مانند سکونت یا اجاره بهای خانه‌ای برای مدت معین، ممکن است عمل باشد مانند تعلیم زبان خارجی یا هنر دوزندگی و آشپزی یا ساختن خانه‌ای معین و ممکن است حقی باشد مانند انتفاع و حق خیار.
در صورت تعیین مهرالمسمی اگر مرد بخواهد همسر خود را طلاق دهد چه شرایطی وجود دارد:
1-اگر طلاق قبل از رابطه زنا شویی باشد تنها نیمی از مهر تعیین شده به زن تعلق میگیرد.
2-اگر طلاق بعد از رابطه زناشویی باشد زن مالک تمام مهر میشود در واقع زن به موجب عقد نکاح مالک تمام مهریه است اما با وقوع نزدیکی مالکیت زن مستقر میشود.
آیا برای میزان مهرالمسمی حداقل و حداکثری در قانون تعیین شده است؟
مهر المسمی باید به طور دقیق معلوم و معین باشد به طور مثال نمیتوان گفت که یکی از این زمین ها بلکه باید به طور دقیق مشخص باشد که کدام زمین و همچنین برای میزان مهرالمسمی در قانون حداقل و حداکثری تعیین نشده و به طور کلی در قانون مدنی ماده ۱۰۸۰ بیان می‌کند که تعیین میزان مهر المسمی براساس تراضی و توافق طرفین است.
چند نوع مهرالمسمی داریم؟
1-عندالاستطاعه:
در صورتی که مهر به صورت عنداستطاعه باشد یعنی مهر به گردن مرد میباشد تا زمانی که استطاعت مالی برای پرداخت آن داشضته باشد. در این نوع مهریه زن باید استطاعت مالی مرد را بر ای گرفتن مهریه اثبات نماید.
2-عند المطالبه:
در صورتی که مهرالمسمی به صورت عند المطالبه باشد زن به موجب عقد نکاح مالک مهریه است و هر زمان که آن را طلب نماید مرد موظف به پرداخت آن میباشد. در واقع در مهریه عندالمطالبه دین حال است دیگر زن نیازی به اثبات استطاعت مالی مرد ندارد.
آیا مهرالمسمی برای عقد نکاح دائم است یا در نکاح موقت نیز تعیین میشود؟
به‌طورکلی باید دانست که مهرالمسمی یکی از انواع سه‌گانه مهریه که در قانون مدنی برای نکاح دائم تعیین شده است میباشد و در نکاح دائم می‌توان مهریه را ضمن عقد مشخص نکرد و خللی به عقد وارد نمی‌شود اما در نکاح موقت تعیین مهریه و مشخص بودن دقیق آن شرط صحیح واقع شدن عقد است ، به عبارتی اگر نکاح موقت مهریه نداشته باشد یا معین نباشد نکاح باطل است و لذا می‌توان گفت تنها مهریه‌ای که برای نکاح موقت وجود دارد مهرالمسمی است چراکه با توجه به تعریف مهر المسمی مهریه‌ای است که میزان دقیق آن مشخص و معین شده‌است .
شرایط مهرالمسمی
بر اساس قانون مهرالمسـمی دارای شرایط مختـص بـه خود اسـت که به طـور خلاصه در زیـر بـه آنها اشـاره می نماییم:
الـف- بر اسـاس مـاده ی 1078 قانـون مدنـی، مهرالمسـمی بایـد دارای ارزش مالـی و اقتصـادی باشـد و قابلیـت تملـک و نقـل و انتقـال را داشـته باشـد.
ماده 1078 – هر چيزی را كه ماليت داشته و قابل تملك نيز باشد مي توان مهر قرار داد.
ب- مشـخص و معلوم باشـد.( مسـتنبط از مـاده ی 361 قانـون مدنی)
ماده 361 – اگر در بيع عين معين معلوم شود كه مبيع وجود نداشته بيع باطل است.
ج- مطابـق مادتیـن 361 و 1100 قانـون مدنـی، مهرالمسـمی بایـد معیـن و تصریح شـده باشد.
ماده 1100 -در صورتيكه مهرالمسمی مجهول باشد يا ماليت نداشته باشد يا ملك غير باشد در صورت اول و دوم زن مستحق مهرالمثل خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل يا قيمت آن خواهد بود مگر اينكه صاحب مال اجازه نمايد.
د- دارای منفعت عقلایی و مشـروع باشـد. (مسـتنبط از مادتیـن 215 و 348 قانـون مدنی)
ماده 215 – مورد معامله بايد ماليت داشته و متضمن منفعت عقلايي مشروع باشد.
ماده 348 – بيع چيزي كه خريد و فروش آن قانونا” ممنوع است و يا چيزي كه ماليت و يا منفعت عقلايی ندارد يا چيزی كه بايع قدرت بر تسليم آن ندارد باطل است مگر اينكه مشتری خود قادر بر تسليم باشد.
ه- براسـاس مـاده ی 348 قانون مدنی، زوج باید قدرت تسـلیم مهریه را داشـته باشـد. بـا توجـه بـه شـرایط مارالذکر می تـوان به صراحـت ابـراز داشـت کـه آب دریـا، باران و هـوا کـه فاقـد اوصـاف مذکـور بـوده و علی الخصـوص جنبـه و ارزش داد و سـتد ندارنـد و همچنیـن پارک هـای عمومـی و جاده هـا را چـون کسـی نمی توانـد مالـک آنهـا شـود و یـا اتومبیلی کـه در زمان عقد نـکاح موجـود نبوده یا از بین رفته اسـت و یا مـال غیـر را بـدون اذن مالـک آن مهر قرار دادن، و یـا انگشـتری المـاس گران قیمتی کـه در دریـا افتـاده اسـت بـه دلیـل عـدم قـدرت تسـلیم نمی تـوان مهـر قـرار داد.
مطابــق مــاده ی 1084 قانــون مدنــی بــا فـرض تعییـن مهریـه، در صـورت حـادث شــدن عیــب و تلــف، شــوهر ضامــن آن اســت.
مــاده ی 1084 قانــون مدنــی نیــز ایـن چنیـن اشـعار مـی دارد کـه: « هـرگاه مهـر عیـن معیـن باشـد و معلـوم گـردد قبــل از عقــد معیــوب بــوده و یــا بعــد از عقــد و قبــل از تســلیم معیــوب و یــا تلـف شـود، شـوهر ضامـن عیـب و تلـف اسـت» سـه فـرض از ایـن مـاده اسـتنباط می شــود:
الف- معیوب بودن مهر در زمان عقد
ب- معیـوب شـدن مهر پـس از عقد و قبل از تسلیم
ج- تلف مهر پس از عقد و قبل از تسلیم
در حالـت اول نظـر بـه معیـوب بـودن مهر در حیـن عقـد، حـق فسـخ بـرای زوجـه به وجـود می آیـد و زوجـه می توانـد قیمـت یا مثـل آن را دریافـت دارد و یا آن مال معیوب را بـه اضافـه ارش مطالبـه کند.
در حالـت دوم، اختلاف نظـر مـا بین فقهاء وجـود دارد، عـدهای برآننـد کـه معیـوب شـدن مهـر پـس از عقد و قبل از تسـلیم به مثابـه معیـوب بودن در حین عقد اسـت که در ایـن صـورت به همان حالـت اولی عمل می نمایـد و عـده ای دیگر که قول مشـهور هـم می باشـد برآننـد فقـط بـه اقتضـای قاعـده ی ضمـان یـد، شـوهر نسـبت بـه عیبـی کـه قبـل از تسـلیم در مهـر پدیـد آمـده مسـؤول اسـت. پـس زوجـه فقـط می توانـد ارش بگیـرد.
حالـت سـوم، بـا دو حالـت قبـل کاملاً متفـاوت اسـت از ایـن نظـر کـه بحث تلف بـا عیـب فـرق دارد. در تلـف از بیـن رفتـن مهـر یـا مالی کـه به عنـوان مهر قـرار داده شـده اسـت، مطـرح اسـت در حالیکـه در عیـب، مـال موجود می باشـد، ولـی عیوبی از لحـاظ ظاهـری یـا باطنـی در آن هویـدا گشـته اسـت.
در حالـت تلـف مهـر قبـل از تسـلیم، مثـل یـا قیمـت آن بـر عهـده ی شـوهر اسـت و ضمان شـوهر در این مورد ماننـد ضمـان عاریـه گیرنـده در عاریـه مضمونـه « عاریـه ای که در آن مسـؤولیت عاریـه گیرنـده در صـورت تلـف بـا نقـص مال مورد عاریه شـرط شـده باشـد» ،اسـت کـه اصطلاحاً آن را ضمـان یـد گوینـد.
درنهایت مهریه یا صداق حقی است که به موجب عقد نکاح ایجاد میشود و انواع گوناگونی دارد که در این مقاله به یکی از انواع آن یعنی مهرالمسمی اشاره شد و بیانگر مشخص بودن میزان مهریه درضمن عقد نکاح میباشد.
