اخبار و مقالات

در این مقاله به بررسی موارد کاربردی در قانون ثبت احوال مصوب ۱۳۵۵ با آخرین اصلاحات و الحاقات ۱۳۶۳، ابتدا وظایف سازمان ثبت احوال کشور را بیان می کنیم و در ادامه به تفکیک شرح مختصری از وظایف سازمان ثبت احوال کشور می‌پردازیم.

وظایف سازمان ثبت احوال کشور

۱- ثبت ولادت و صدور شناسنامه
۲-ثبت واقعه وفات و صدور گواهی وفات
۳- تعویض شناسنامه های موجود در دست مردم
۴- ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات
۵- صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجه
۶- تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع نام خانوادگی
۷- جمع آوری و تهیه آمار انسانی سراسر کشور و انتشار آن
۸- وظایف مقرر دیگری که طبق قانون به عهده سازمان ثبت احوال گذاشته شده است.

در اداره ثبت احوال هیئتی به نام هیئت حل اختلاف که مرکب از رئیس اداره ثبت احوال و مسئول بایگانی یا معاونین و یا نمایندگان آن و یکی از کارمندان مطلع اداره مزبور به انتخاب رئیس اداره ثبت احوال تشکیل می شود.

وظایف هیات حل اختلاف به شرح زیر است:

۱- تصحیح هر نوع اشتباه در تحریر مندرجات دفتر ثبت کل وقایع و وفات بعد از امضای سند قبل از تسلیم شناسنامه یا گواهی وفات و تکمیل سند از نظر مشخصاتی که نامعلوم بوده است.
۲- رفع اشتباهات ناشی از تحریر ضمن ثبت وقایع
۳- ابطال اسناد و شناسنامه هایی که بیگانگان مورد استفاده قرار داده اند
۴-ابطال اسناد مکرر و یا موهوم و تصحیح اشتباه در ثبت جنس صاحب سند و تغییر نام های ممنوع
۵-حذف کلمات زائد ، غیرضروری و یا ناشی از اشتباه در اسناد سجلی اشخاص

نکته:

رسیدگی به شکایات اشخاص ذینفع از تصمیمات هیئت حل اختلاف و همچنین رسیدگی به سایر دعاوی راجع به اسناد ثبت احوال با دادگاه شهرستان یا دادگاه بخش محل اقامت خواهان به عمل می آید و رای دادگاه فقط پژوهش پذیر است بر خلاف آیین دادرسی مدنی که در اصل محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی است.

اسناد و دفاتر ثبت احوال:

وقایع حیاتی هر فرد مانند ولادت، ازدواج و طلاق رجوع و بذل مدت و وفات در دفاتر زیر ثبت می شود:
۱- دفتر ثبت کل وقایع که در آن ولادت هر فرد ثبت و وقایع مربوط به ازدواج، طلاق، رجوع بذل مدت و وفات همسر، ولادت و وفات اولاد، وفات صاحب سند از روی مندرجات اعلامیه ها و مدارک در آن ثبت می شود.
۲- دفتر ثبت وفات که در این دفتر واقعه مربوط به وفات هر فرد به ثبت می رسد.

ثبت ولادت:

ولادت طفل در ایران اعم از اینکه پدر و مادر طفل ایرانی باشد یا خارجی باشد باید به نماینده یا مامور ثبت احوال اعلام شود و ولادت اطفال ایرانیان مقیم خارج از کشور به امور کنسولی ایران در محل اقامت و اگر نباشند به نزدیکترین امور کنسولی و یا سازمان ثبت احوال کشور اعلام شود.
ولادت هر فرد در دفتر ثبت کل وقایع به ثبت می رسد که در این دفتر ساعت، روز، ماه سال و محل تولد استان، شهرستان و تاریخ ثبت آن قید می شود.
نام و نام خانوادگی صاحب سند و جنسیت آن
نام و نام خانوادگی پدر و مادر
نام خانوادگی نسب اعلام کننده در صورتی که غیر از پدر و مادر صاحب سند شده باشد
نام و نام خانوادگی و امضاء نماینده یا مأمور و مهر ثبت احوال و…
توضیح اینکه پس از ثبت ولادت اگر طفل ایرانی باشد شناسنامه صادر و تسلیم می گردد اعلامیه برای ثبت واقعه در دفتر ثبت کل وقایع صفحه مخصوص پدر و مادر به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه آنان فرستاده می شود و در صورتی که طفل خارجی باشد گواهی ولادت ساده و تنظیم می گردد.

• ثبت ولادت باید مستند به تصدیق پزشک یا مامای رسمی یا موسسه‌ای که طفل در آنجا متولد گردیده است باشد در غیر اینصورت واقعه به تصدیق دو نفر گواه ثبت می شود.
باید در نظر داشت مهلت اعلام ولادت ۱۵ روز از تاریخ ولادت طفل است و تعطیل رسمی بعد از آخرین روز مهلت به حساب نمی آید در صورتیکه ولادت در اثنای سفر به صورت زمینی یا هوایی یا دریایی رخ دهد مهلت اعلام آن از تاریخ رسیدن به مقصد محسوب می شود.
• اعلام ولادت برای ثبت در دفتر کل وقایع به‌ ترتیب بر عهده پدر یا جد پدری، مادر در صورت غیبت پدر و در اولین موقعی که قادر به انجام این وظیفه باشد، وصی یا امین یا قیم، اشخاصی که قانوناً عهده دار نگهداری طفل می باشند، متصدی یا نماینده موسسه ای که طفل به آنجا سپرده شده است.
در صورتی که ازدواج پدر و مادر طفل به ثبت نرسیده باشد اعلام ولادت و امضای اسناد متفقاً به عهده پدر و مادر خواهد بود و هرگاه این اتفاق میسر نباشد سند طفل با اعلام یکی از ابوینی که مراجعه می‌کند با قید نام کوچک و طرف غایب تنظیم خواهد شد اگر مادر اعلام کننده باشد نام خانوادگی مادر به طفل داده می شود.
• انتخاب نام با اعلام کننده است تشخیص نام های ممنوع با شورای عالی ثبت احوال می باشد.
• هرگاه از وضع حمل بیش از یک طفل متولد شود برای هر یک دفتر ثبت کل وقایع جداگانه به ترتیب تولد و با ذکر ساعت ولادت تنظیم خواهد شد.

ثبت وفات:

وفات هرکس اعم از ایرانی یا خارجی و همچنین طفلی که مرده به دنیا آمده یا بلافاصله بعد از ولادت بمیرد باید به مامور یا نماینده ثبت احوال اعلام شود و فرد باید در سند ثبت وفات و همچنین در دفتر ثبت کل وقایع در صفحات مربوط به کسیکه فوت شده و پدر و مادر و شناسنامه متوفی ثبت و امضا و مهر گردد.

•گواهی وفات به هر شخصی که درخواست کند تسلیم می گردد. واقعه وفات باید طبق تصدیق پزشک و در صورت نبودن پزشک با حضور دو نفر گواهی ثبت شود.

•مهلت اعلام وفات ۱۰ روز از تاریخ وقوع یا وقوف بر آن است.

ازدواج و طلاق

دارندگان دفاتر رسمی ازدواج و طلاق مکلف اند و وقایع ازدواج و طلاق و موضوع را که در دفاتر مربوطه ثبت می کنند در شناسنامه زوجین نیز درج امضا و مهر نمایند و حداکثر هر ۱۵ روز یکبار و وقایع ازدواج و طلاق و رجوع را که در دفاتر خود به ثبت می‌رساند روی نمونه های مربوطه تهیه و به ثبت احوال محل تحویل و رسید دریافت دارند.
• ازدواج هایی که در دفاتر رسمی ازدواج به ثبت نرسیده باشد در صورت وجود شرایط زیر در اسناد سجلی زن و شوهر ثبت خواهد شد.
۱- ارائه اقرارنامه رسمی مبنی بر وجود رابطه زوجیت بین متقاضیان ثبت واقعه ازدواج.
۲- در موقع تنظیم اقرارنامه سن زوج از ۲۰ سال تمام و سن زوجه از ۱۸ سال تمام کمتر نباشد.
۳-گواهی اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه های زوجین به اینکه در تاریخ اعلام واقعه طرفین در قید ازدواج دیگری نمی باشند.

• کلیه وقایع ازدواج و طلاق یا وفات زوج یا زوجه و رجوع و بذل مدت و فسخ نکاح باید در دفاتر ثبت کل وقایع ثبت شود ولی در شناسنامه به شرح زیر منعکس خواهد یافت:
-در المثنی شناسنامه مرد یا زن آخرین نکاح و طلاق یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات آن تعداد ازدواج که به قوت خود باقی است منعکس خواهد شد.
– ازدواج و طلاق غیر مدخوله در المثنی شناسنامه درج نخواهد شد.

صدور شناسنامه:

صدور شناسنامه و سایر خدمات سجلی در مقابل دریافت وجه انجام خواهد شد.
• شناسنامه های نمونه جدید افرادی که به ۱۵ سال تمام می رسند باید ملصق به عکس همان سال و اثر انگشت و انگشت نگاری صاحبان باشد.
– شناسنامه اولیه باید در ۳۰ سالگی تمام با عکس همان سال صاحبان تجدید شود، صاحب شناسنامه پس از رسیدن به سن ۳۰ سال مکلف است ظرف یک سال برای تجدید آن مراجعه نماید.

نام خانوادگی:

•تغییر نام خانوادگی با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود.
• حق تقدم نام خانوادگی با رعایت تاریخ تقدم صدور اسناد مختص اشخاصی است که به نام آنان در دفاتر مخصوص نام خانوادگی ادارات ثبت احوال به ثبت می رسد و دیگری حق اختیار آن را در آن اداره ندارد مگر با اجازه دارند حق تقدم و این حق پس از وفات به ورثه قانونی وی انتقال می یابد.
◇نام خانوادگی فرزند همان نام خانوادگی پدر خواهد بود اگرچه شناسنامه فرزند در قلمرو اداره ثبت احوال دیگری صادر گردد.
◇ فرزندان کبیر می تواند برای خود نام خانوادگی دیگری انتخاب نمایند.
◇ زوجه میتواند با موافقت همسر خود تا زمانی که در قید زوجیت می باشد از نام خانوادگی همسر خود بدون رعایت حق تقدم استفاده کند و در صورت طلاق ادامه استفاده از نام خانوادگی موکول به اجازه همسر خواهد بود.

تعویض شناسنامه های موجود:

سازمان ثبت احوال کشور مکلف است شناسنامه های موجود در دست مردم را به تدریج تعویض نماید و کلیه افراد نیز مکلفند مهلت‌های معین که سازمان ثبت احوال کشور آگهی و وسایل ارتباط جمعی به و به ترتیب گروه سنی تعیین خواهد نمود به ماموران ثبت احوال محل اقامت خود برای اعلام هویت و وقایع حیاتی خود و ارائه مدارک و دریافت شناسنامه نمونه جدید مراجعه نمایند و وفات های ثبت نشده زوج و زوجه و فرزندان نیز ضمن این مراجعه باید اعلام شود.

سازمان ثبت احوال کشور پایان مهلت تعویض شناسنامه هر دوره را از طریق وسایل ارتباط جمعی آگهی خواهد کرد و پس از پایان مهلت اعلام شده شناسنامه و گواهی های صادره قبل از درجه اعتبار ساقط خواهد شد و منحصراً شناسنامه های جدید جمهوری اسلامی ایران سند رسمی هویت و تابعیت افراد خواهد بود افرادی که در مهلت های مقرر مراجعه نکنند پس از تشخیص تخلف مراتب دادگاه اعلام و طبق مقررات با آنان رفتار خواهد شد.