اخبار و مقالات

انواع داوری چیست؟

مقدمه:

یکی از مهم ترین مباحث مطروحه در قانون بحث داوری حقوقی است که در یک مقاله ی دیگر با عنوان «داوری حقوقی چیست؟» مورد بررسی قرار گرفت. در این مطلب قصد داریم به توضیح موضوعات دیگری پیرامون داوری حقوقی بپردازیم. 

برای مطالعه ی توضیحات هر یک از عناوین ذیل روی آن کلیک کنید؛

داوری حقوقی چیست؟

چه کسانی می توانند داور انتخاب نمایند؟

مراحل گرفتن داور حقوقی

در ایران چه مشاغل حقوقی ای داریم؟

چه افرادی را نمی توان به عنوان داور حقوقی انتخاب کرد؟

به طور کلی داوری حقوقی به دو نوع تقسیم می شود که عبارت اند از:

داوری اختیاری: هنگامی که قراردادی را منعقد می کنیم می توانیم در لابه لای بندهای قرارداد به این نکته اشاره کنیم که در صورت بروز اختلاف، آن را از طریق داور یا داوران منتخب حل و فصل نماییم و یا اینکه ضمن یک توافق نامه داوری یا قرارداد جداگانه اختلاف خود را از طریق داوری حل و فصل نماییم. در این صورت، در هنگام انعقاد قرارداد ذکر نکاتی مانند مواردی که به داوری ارجاع می شود، مشخصات داور یا داوران به طوری که هر گونه ابهامی را در این زمینه مرتفع سازد و همچنین تعداد داوران در صورت تعدد داوران در حل اختلاف الزامی است. همچنین بهتر است که تعداد آنها را سه نفر یا از عدد فردی استفاده شود تا مشکلی در تصمیم گیری به وجود نیاید. گاهی اوقات طرفین طی توافقنامه داوری یا قرارداد جداگانه شخصی که مورد اعتماد طرفین است را انتخاب و وظیفه تعیین داور را به ایشان محول می کنند. این شخص ممکن است شخص حقیقی و یا حقوقی (شرکت یا سازمانی) باشد. از سوی دیگر، شخص ثالث که وظیفه تعیین داور را به عهده دارد باید تمامی شرایطی را که طرفین در توافق نامه داوری برای تعیین داور مقرر داشته اند، رعایت کند و مقررات مربوط به ممنوعیت از داوری مذکور در قانون آئین دادرسی مدنی را مورد توجه قرار دهد.

داوری اجباری: در برخی از موارد دادگاه حل یک مسئله را با توجه به اوضاع و احوال آن از طریق داوری به مصلحت می بیند و موضوع را برای حل اختلاف به داوری ارجاع می دهد این مورد را داوری اجباری می نامند. چرا که طرفین دعوا در این امر هیچ نقشی ندارند، بلکه این نوع داوری تنها در مواردی که قانون گذار مشخص کرده است مورد استفاده قرار می گیرند. ارجاع امر به داوری نسبت به رسیدگی در دادگاه دارای امتیازاتی است از جمله اینکه طرفین می توانند قاضی رسیدگی کننده به دعوای خود را انتخاب نمایند. در نتیجه پذیرش رای صادره برای آنان آسان تر خواهد بود هرچند که به ضرر یکی از آنان باشد. علاوه بر این، داور می کوشد تا اصحاب دعوا را به یکدیگر نزدیک سازد و این امر موجب نزدیکی و حسن تفاهم نسبی طرفین می شود.

کدام دعاوی قابل ارجاع به داوری است؟

هر چند بسیاری از موارد قابلیت ارجاع به داوری را دارند اما برخی از دعاوی قابل ارجاع به داوری نیستند. قانونگذار این استثنائات را در ماده ۴۷۸ قانون آئین دادرسی مدنی بیان نموده است. به عنوان مثال دعاوی مربوط به اصل نکاح و فسخ آن، طلاق، تولیت، وقف، نسب و دعاوی مربوط به ورشکستگی از این قبیل دعاوی هستند. همچنین رسیدگی به امور کیفری نیز از صلاحیت داوری خارج  است و باید در دادگاه ها طرح و رسیدگی شوند. نکته مهم در ارجاع امر به داوری این است که در حل و فصل اختلافات باید داورانی انتخاب شوند که از مقررات داوری اطلاعات کامل داشته باشند، در غیر این صورت داوری به مراتب طولانی تر و گران تر از رسیدگی در دادگاه خواهد بود. بنابراین، توصیه می گردد از ارجاع داوری به افراد بی اطلاع مانند بنگاه های معاملاتی و اشخاص فاقد دانش حقوقی خودداری و تا حد امکان اختلافات خود را به داوری حقوقدانان با تجربه یا مراکز داوری سازمانی ارجاع نمایید.

موضوعات غیر قابل ارجاع به داوری

۱. اصل نکاح:

که شامل دعاوی اثبات رابطه زوجیت، بطلان نکاح و انفساخ نکاح می شود.

۲. فسخ نکاح:

که با اراده صاحب حق صورت می گیرد و دادگاه پس از احراز وجود حق فسخ ، حتی تکلیفی در خصوص اصلاح زوجین و ارجاع امر به داوری ندارد.

۳.طلاق:

که شامل دعاوی درخواست حکم طلاق و درخواست گواهی عدم امکان سازش است.

در دعاوی طلاق، دادگاه قبل از صدور حکم طلاق طرفین را به داوری ارجاع می دهد؛ ماهیت این داوری در واقع تلاش و وساطت برای صلح و سازش بوده و داوری به معنای دقیق و مصطلح نمی باشد.

در این مورد داوران به هیچ وجه حکم طلاق صادر نمی کنند و صرفاً نتیجه تلاش های خود را برای ایجاد سازش میان زوجین را به دادگاه اعلام می نمایند.

لازم به ذکر است که دعاوی راجع به حضانت ، ملاقات طفل ، نفقه زوجه و اقارب ، اجرت المثل ایام زوجیت و جهیزیه قابل ارجاع به داوری می باشند.

۴.نسب:

شامل دعاوی اثبات نسب و نفی ولد می باشد.

۵. ورشکستگی:

تنها صدور حکم ورشکستگی قابل ارجاع به داوری نمی باشد اما دعاوی راجع به شخص ورشکسته قابل ارجاع به داوری است.

۶.جرایم:

رسیدگی به کلیه جرایم ، حتی جرایم قابل گذشت در صلاحیت دادگاه های کیفری بوده و قابل ارجاع به داوری نمی باشند.

با این وجود ضرر و زیان ناشی از جرائم قابل ارجاع به داوری است.

۷. امور حسبی:

امور مربوط به احوال شخصیه است که در آن به اموری مثل قیمومت ، ترکه میت ، غائب مفقودالاثر، محجورین و مسائل مربوط به آنها پرداخته می شود و دادگاه ها بدون این که اختلافی بین اشخاص در این موارد پیش آید مکلف به رسیدگی می‌باشند.

رسیدگی به این امور در صلاحیت مراجع قضایی بوده لذا قابل ارجاع به داوری نمی باشند.

در نوشته فوق به بیان دعاوی غیر قابل ارجاع به داوری پرداختیم توصیه می شود قبل از هر اقدامی با در نظر گرفتن موارد فوق و سایر اصول و قواعد داوری در انتخاب مرجع داوری و داور صلاحیت دار، جهت حل و فصل اختلافات موجود دقت و آگاهی لازم را کسب نمایید.

در این مطلب و مقاله ی «داوری حقوقی چیست؟» تلاش شد هرآنچه راجع به داوری حقوقی در ایران باید دانسته شود بیان شود. البته در صورت کسب اطلاعات بیشتر اطلاعات این مقالات به روزرسانی خواهد شد. 

شما می توانید با درج سوالات خود پیرامون داوری یا موضوعات حقوقی دیگر به ما در خدمت رسانی بهتر به خودتان یاری نمایید.