مقدمه

برخی از جرایم شبیه کلاهبرداری هستند و یا اینکه قانونگذار صراحتاً آنها را در حکم کلاهبرداری دانسته که در این مقاله به برخی از این موارد می پردازیم.

۱- انتقال مال غیر
۲-معامله معارض
۳-سوء استفاده از ضعف نفس شخصی
۴- تدلیس در معاملات دولتی
۵- تبانی برای بردن مال غیر
۶- معرفی مال دیگری به جای مال خود

۱-انتقال مال غیر:

کسی که مال غیر را با علم به این‌که مال غیر است به نحوی از انحاء عیناً یا منفعتاً بدون مجوز قانونی به دیگری منتقل کند کلاهبردار محسوب و همچنین انتقال گیرنده که در حین معامله عالم به عدم مالکیت انتقال دهنده باشد، منظور از انتقال، انتقال حقوقی مانند بیع و اجاره است لذا اگر صرفا در اختیار دیگری قراردهد جرم انتقال مال غیر نیست.

۱-۱ انتقال اعم از عین یامنفعت است لذا اجاره دادن مال دیگری هم مشمول ماده است.
۱-۲ اگر شخصی مال دیگری را به خود انتقال دهد انتقال مال غیر نیست بلکه تحصیل مال نامشروع است.

۲- معامله معارض:

هرکس به موجب سند عادی یا رسمی، نسبت به عین یا منفعت مالی (اعم از منقول یا غیر منقول) حقی به شخصی یا اشخاص داد و بعد نسبت به همان عین یا منفعت به موجب سندرسمی معامله یا تعهدی معارض با حق مزبور کرد به حبس با اعمال شاقه از ۳ تا۱۰ سال محکوم خواهد شد.
۲-۱ برای تحقق معامله معارض مرتکب باید سابقه مالکیت داشته باشد به این معنی که ابتدا مالک مال باشد و مال خود را به دیگری انتقال داده و سپس با سند رسمی مالِ انتقال داده شده را مجددا انتقال دهد.
۲-۲ جرم معامله معارض هم در عین و هم در منفعت قابلیت تحقق دارد.
۲-۳ برای تحقق جرم معامله معارض معامله دوم حتماً باید با سند رسمی باشد اما معامله اول میتواند با سند رسمی یا عادی باشد به عبارت دیگر برای تشخیص معامله معارض به معامله دوم باید توجه شود اگر معامله دوم با سند رسمی بود معامله معارض است.
۳-۳ مطابق رای وحدت رویه شماره ۴۳ مورخ۱۳۵۱/۰۸/۱۰ مقرر داشته در نقاطی که ثبت اموال غیر منقول الزامی است، برای تحقق معامله معارض هردو معامله باید با سند رسمی باشد تا جرم معامله معارض محقق شود. هم اکنون ثبت اموال غیرمنقول در کشور الزامی است بنابراین در اموال غیر منقول فقط زمانی جرم معامله معارض محقق می‌شود که هر دو معامله با سند رسمی باشد.

۳- سوء استفاده از ضعف نفس شخصی:

هرکس با استفاده از ضعف نفس شخصی یا هوا و هوس یا حوائج شخصی افراد غیر رشید به ضرر او نوشته یا سندی اعم از تجاری و غیرتجاری از قبیل برات ،سفته، چک، حواله، قبض و مفاصا حساب و یا هر گونه نوشته ای که موجب التزام وی یا برائت ذمه گیرنده سند یا هر شخص دیگر می شود به هر نحوی تحصیل نماید به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد.
۳-۱ افراد غیر رشید در این ماده شامل سفیه ، مجنون، نابالغ می‌شود.

۴-تدلیس در معاملات دولتی:

هر شخصی عهده دار انجام معامله یا ساختن چیزی یا نظارت در ساختن یا امر به ساختن آن برای هر یک از ادارات و سازمان ها بوده است به واسطه تدلیس در معامله از جهت تعیین مقدار یا صفت یا قیمت بیش از حد متعارف مورد معامله یا تقلب در ساختن آن چیست نفعی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از ۶ ماه تا ۵ سال محکوم خواهد شد.

۵- تبانی برای بردن مال غیر:

هرگاه اشخاصی با یکدیگر تبانی کرده و برای بردن مالی که متعلق به غیر است بر هم دیگر اقامه دعوا نمایند این اقدام آنها جزئیاتش به وسایل متقلبانه برای بردن مال دیگری محسوب و به مجازات مندرج در ماده ۲۳۸ قانون مجازات اسلامی محکوم خواهند شد.
اشخاصی که به عنوان شخص ثالث در دعوای وارد شده یا به عنوان شخص ثالث بر حکم اعتراض کرده یا بر محکوم به حکمی، مستقیم اقامه دعوا نمایند و این اقدام آنها ناشی از توانایی با یکی از اصحاب دعوا برای بردن مال یا تضییع حق طرف دیگر دعوا باشد کلاهبردار محسوب می شوند و علاوه بر تادیه خسارات وارده به مجازات کلاهبرداری محکوم خواهند بود.
۵-۱ در جرم تبانی برای بردن مال غیر صرف اقامه دعوا ولو این که منجر به بردن مال دیگری نشود باعث تحقق جرم است و مرتکبین به مجازات کلاهبرداری محکوم می‌شوند.

۶- معرفی مال دیگری به جای مال خود:

محکوم علیه یا مدیون یا ضامن یا کفیل ای که بدون مجوز قانونی و با علم به اینکه مال متعلق به او نیست مال غیر را مال خود معرفی کرده و عملیاتی نسبت به آن مال شده باشد مطابق قسمت اخیر ماده ۲۳۸ قانون مجازات اسلامی مجازات خواهد شد.
۶-۱ جرم معرفی مال دیگری به جای مال خود از جرایم مقید به نتیجه است و زمانی جرم محقق می‌شود که عملیاتی نسبت به مالی که به جای مال خود معرفی شده است انجام گرفته شده باشد مانند این که مال توقیف شده یا در معرض فروش گذاشته شده باشد.