مقدمه

امروزه در معاملات با مبالغ زیاد به جای وجه نقد و به اصطلاح پول رایج از پرداخت های دیگری نظیر چک ، برات و سفته استفاده میشود که به آن ها اسناد تجاری گفته میشود، هر یک از اسناد تجاری نام برده شده قواعد و قوانین مختص به خود را دارد اما در میان این اسناد نام برده شده چک بیشترین استفاده و کاربرد را دارد که ما در این مقاله به تعاریف هر یک از اسناد چک، برات و سفته می پردازیم و همچنین تفاوت های آن ها را تفسیر می کنیم.

سند تجاری برات چیست؟

برات یک سند تجاری مهم است که در تجارت بین المللی بسیار پر کاربرد می باشد اما در تجارت داخلی خیلی قابل استفاده نیست، با این حال قانون تجارت برات را به این شکل تعریف کرده است:
برات سند تجاری است که به موجب آن صادر کننده با صدور آن و تقدیم آن به دارنده او را برای دریافت مبلغی پول به سوی شخص دیگری به نام براتگیر یا محال علیه می فرستد.

چه اشخاصی در سند برات موضوعیت دارند؟

۱) براتگش ( صادر کننده برات یا مُحیل ): شخصی است که برات را صادر میکند.
۲) دارنده برات ( مُحتال یا مُحال له ): دارنده برات شخصی است که سند تجاری برات در دست او است و باید برای دریافت برات به مُحال علیه یا شخص ثالث مراجعه کند.
۳) ظهرنویس: ظهر نویس به شخصی می گویند که قبلا دارنده ی سند تجاری بوده و آن را از طریق ظهر نویسی ( پشت نویسی ) به دیگری منتقل نموده است.
۴) براتگیر: شخص ثالثی میباشد که برای پرداخت برات پیش بینی شده و سند برات را قبول کرده است.

برات چه انواعی دارد؟

۱- برات تضمینی
۲- برات خریداری
۳- برات وصولی

سند تجاری سفته چیست؟

سفته یک سند تجاری است که در معاملات بازرگانی بسیار پر کاربرد است و قانون تجارت سفته را بدین شکل تعریف میکند: ( سفته یک سند تجاری است که صادر کننده آن متعهد میشود که مبلغ درج شده بر روی آن را در تاریخ مشخص یا عند المطالبه پرداخت کند.)

چه اشخاصی در سند تجاری سفته موضوعیت دارند؟

۱) صادر کننده سفته: شخصی که سند تجاری سفته را برای زمانی مشخص یا عند المطالبه صادر میکند.
۲) دارنده سفته: شخصی که این سند تجاری در وجه او صادر شده و با وجود این سند میتواند به صادر کننده آن برای پرداخت وجه مراجعه نماید.
۳) ظهرنویس: شخصی که سند نجاری سفته قبلا در وجه او صادر شده و به اصطلاح دارنده ی آن بوده اما آن را با پشت نویسی به دیگری منتقل کرده است.

آیا سند تجاری سفته مانند دیگر اسناد دارای انواع متعددی می باشد؟

سفته انواعی ندارد ، برای کار برد های متفاوتی استفاده میشود اما هر یک از این کاربرد ها به سند تجاری سفته شکل ظاهری متفاوتی نمی‌دهد. به طور مثال سفته ای که برای خریداری استفاده میشود با سفته ای که برای تضمین صادر میشود هردو شکل ظاهری مشابهی دارند اما برای کاربرد های متفاوتی استفاده میشوند.

سند تجاری چک چیست؟

چک سند تجاری می باشد که نسبت به برات و سفته کاربرد بیشتری در معاملات دارد و به آن سندی لازم الاجرا می‌گویند.

بر اساس قانون تجارت چک بدین شکل تعریف می‌شود:

(چک سندی است که فرد صادر کننده چک با استفاده از آن به محال علیه ( بانک ) دستور می دهد که مبلغ روی چک را به دارنده ی این سند پرداخت کند.)

چه افرادی در سند تجاری چک موضوعیت دارند؟

۱) صادر کننده: شخصی که این سند تجاری را در وجه شخص دیگری صادر می کند.
۲) دارنده: کسی که به موجب داشتن این سند تجاری حق وصول آن را دارد.
۳) محال علیه: محال علیه یا بانک که پرداخت این سند تجاری را به عهده میگیرد.
۴) ظهر نویس: ظهر نویسی در چک های سنتی رواج دارد اما در چک های جدید( چک صیادی) از طریق ظهر نویسی یا پشت نویسی نمیتوان آن ها را انتقال داد.
نکته ای که باید به آن توجه نمود این است که شخص ظهر نویس در اسناد تجاری زمانی موضوعیت دارد و به عنوان افرادی که در این اسناد نقش دارند نام برده میشود که دارنده این اسناد آن را به فرد دیگری از طریق پشت نویسی انتقال دهد در غیر این صورت و عدم انتقال آن چنین شخصی ( ظهر نویس ) در این اسناد وجود ندارند.

سند تجاری چک چه انواعی دارد ؟

۱- چک عادی ( رایج ترین نوع چک )
۲- چک تایید شده یا گواهی شده
۳- چک بین بانکی
۴- چک تضمین شده
۵- چک مسافرتی
پس از بررسی تعاریف هر یک از اسناد تجاری و همچنین انواع هر کدام، حال می خواهیم به بررسی تفاوت های این اسناد با یکدیگر بپردازیم:
۱) چک در حکم یک سند لازم الاجرا است و امکان پیگیری آن از طریق اجرای ثبت وجود دارد.
۲) اگر چک در موعد مقرر پرداخت نشود و برگشت بخورد دارنده می تواند از طریق شکایت کیفری نیز پیگیری کند، اما سفته و برات فقط از روش حقوقی قابل پیگیری هستند.
۳) در رابطه با برات و سفته صادر کننده می تواند از مهر و امضای خود استفاده کند اما در خصوص چک و صحت آن منوط به امضای صادر کننده ی آن است.

به طور کلی باید دانست که چک از اعتبار قوی تری نسبت به اسناد دیگر برخوردار است چرا که ضمانت اجرای کیفری نیز برای آن در نظر گرفته شده است، که البته امروزه با وجود قانون جدید چک و ایجاد سامانه یکپارچه صیاد نیز پرداخت چک از اعتبار بالاتری نسبت به گذشته برخوردار شده و قابلیت استعلام دارد و به نوعی پرداخت و نقد شدن آن با تضمین و ضمانت است.

ما در این مقاله کوشش کردیم هر یک از اسناد تجاری را تعریف کرده و تفاوت آن ها با چک را بررسی کنیم و بیان کردیم به چه علت هایی چک کاربرد بالاتری دارد امید واریم مطالب این مقاله در کامل شدن آگاهی های شما موثر و مفید واقع شود .