داوری در قراردادنویسی

نحوه تنظیم قرارداد داوری

داوری در قراردادنویسی به فرایندی اشاره دارد که در آن طرفین یک قرارداد توافق می‌کنند تا در صورت بروز اختلافات ناشی از قرارداد، به جای مراجعه به دادگاه‌های عمومی، موضوع را به یک داور یا هیئت داوری ارجاع دهند. به عنوان یک روش جایگزین برای حل و فصل اختلافات، به‌ویژه در قراردادهای تجاری و بین‌المللی، محبوبیت زیادی دارد.

برای تهیه دوره اصول قراردادنویسی می توانید این لینک را مشاهده نمایید.

مراحل داوری

توافق بر داوری:

ضمنی: این نوع توافق در زمان امضای قرارداد صورت می‌گیرد، که در آن طرفین با گنجاندن بند داوری در قرارداد، متعهد می‌شوند که در صورت بروز اختلاف، آن را به داوری ارجاع دهند.

پس از بروز اختلاف: در برخی موارد، حتی اگر در زمان امضای قرارداد شرط داوری درج نشده باشد، طرفین می‌توانند پس از بروز اختلاف، توافق کنند که موضوع را به داوری ارجاع دهند.

انتخاب داور یا داوران:

داور واحد: طرفین می‌توانند یک داور را به عنوان شخص ثالث بی‌طرف انتخاب کنند.

هیئت داوری: در مواردی که اختلاف پیچیده‌تر است، ممکن است هیئتی از داوران (معمولاً سه نفر) انتخاب شود. هر طرف یک داور انتخاب می‌کند و سپس دو داور منتخب، داور سوم را به عنوان رئیس هیئت داوری انتخاب می‌کنند.

مراحل رسیدگی داوری:

بیانیه‌های اولیه: طرفین اختلاف، مدارک و استدلال‌های خود را به داور یا داوران ارائه می‌دهند.

جلسات استماع: جلساتی برای بررسی شواهد و شنیدن اظهارات طرفین برگزار می‌شود.

تصمیم‌گیری: داور یا هیئت داوری پس از بررسی همه جوانب، تصمیم نهایی را اتخاذ می‌کند.

صدور حکم داوری:

حکم نهایی: تصمیم داور یا هیئت داوری که به آن “حکم داوری” می‌گویند، برای طرفین الزام‌آور است و باید اجرا شود.

اجرای حکم: در صورت عدم همکاری طرف مقابل در اجرای حکم، می‌توان حکم داوری را از طریق دادگاه‌های صلاحیت‌دار به اجرا گذاشت. بسیاری از کشورها به دلیل عضویت در کنوانسیون نیویورک (1958)، احکام داوری خارجی را به رسمیت می‌شناسند و اجرا می‌کنند.

برای مشاوره داوری در قراردادنویسی، می توانید از طریق لینک زیر با وکلای ما در ارتباط باشید

مزایا و معایب داوری

مزایا:

تخصص داوران: داوران معمولاً متخصصانی هستند که در زمینه خاصی تجربه دارند، و این می‌تواند به تصمیمات دقیق‌تر و تخصصی‌تر منجر شود.

سرعت در رسیدگی: مراحل داوری معمولاً سریع‌تر از دادگاه‌ها است، به‌ویژه در سیستم‌هایی که دادگاه‌ها با حجم بالای پرونده‌ها مواجه هستند.

هزینه‌های کمتر: با توجه به اینکه داوری معمولاً سریع‌تر است، هزینه‌های کلی می‌تواند کمتر باشد، اگرچه این بستگی به نوع پرونده و هزینه‌های داوری دارد.

حفظ روابط تجاری: از آنجا که داوری معمولاً به شکل محرمانه و بدون تشریفات قانونی رسمی انجام می‌شود، می‌تواند به حفظ روابط تجاری بین طرفین کمک کند.

اجرای بین‌المللی: تصمیمات داوری بر اساس کنوانسیون نیویورک در بیش از 160 کشور قابل اجرا هستند.

معایب:

محدودیت در اعتراض: امکان اعتراض به حکم داوری بسیار محدودتر از احکام دادگاهی است. در بسیاری از موارد، حکم داوری نهایی است و نمی‌توان به آن اعتراض کرد.

هزینه داوران: در بعضی موارد، هزینه‌های داوری به‌ویژه در پرونده‌های پیچیده می‌تواند بالا باشد.

محدودیت در کشف شواهد: در داوری، فرایند کشف شواهد (Discovery) معمولاً محدودتر از دادگاه‌ها است، که ممکن است در برخی پرونده‌ها یک چالش محسوب شود.

استفاده از نهادهای داوری

در بسیاری از موارد، طرفین قرارداد تصمیم می‌گیرند که داوری تحت نظر یک نهاد داوری معتبر مانند اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) یا مرکز داوری بین‌المللی لندن (LCIA) انجام شود. این نهادها دارای مقررات و رویه‌های استانداردی هستند که می‌تواند روند داوری را تسهیل و تسریع کند.

انواع داوری

داوری داخلی: این نوع داوری در داخل یک کشور انجام می‌شود و طبق قوانین آن کشور رسیدگی می‌شود.

داوری بین‌المللی: در این نوع داوری، طرفین از کشورهای مختلف هستند و ممکن است قوانین و مقررات متفاوتی بر داوری حاکم باشد. در داوری بین‌المللی، غالباً از قوانین و رویه‌های نهادهای داوری بین‌المللی استفاده می‌شود.

نحوه تنظیم قرارداد داوری

تنظیم قرارداد داوری یک فرآیند دقیق و حساس است که نیازمند توجه به جزئیات حقوقی و عملی است. در اینجا مراحل کلیدی برای تنظیم یک قرارداد داوری مناسب ارائه شده است:

1. مقدمه و توضیحات اولیه

در ابتدا، باید توضیحاتی درباره طرفین قرارداد، موضوع قرارداد اصلی، و هدف از داوری ارائه شود. این بخش معمولاً شامل موارد زیر است:

معرفی طرفین: نام، نشانی، و اطلاعات تماس طرفین قرارداد.

تعریف موضوع قرارداد: توصیف موضوع قرارداد اصلی که ممکن است منجر به اختلاف شود.

هدف از داوری: توضیح اینکه چرا داوری به عنوان روش حل اختلاف انتخاب شده است.

2. بند داوری (Arbitration Clause)

این بخش اصلی‌ترین قسمت قرارداد داوری است و باید به وضوح نحوه حل و فصل اختلافات را مشخص کند. عناصر کلیدی این بند شامل موارد زیر است:

الف) توافق به داوری

تصریح کنید که هرگونه اختلاف، دعوی یا ادعا که ناشی از یا مرتبط با قرارداد است، از طریق داوری حل و فصل خواهد شد. این بند می‌تواند به این شکل تنظیم شود:

“هرگونه اختلاف یا دعوی ناشی از یا مرتبط با این قرارداد، از جمله هرگونه سوال در خصوص وجود، اعتبار یا فسخ آن، باید به داوری ارجاع داده شود.”

ب) انتخاب داور یا داوران

مشخص کنید که داوری توسط یک داور واحد یا هیئت داوری (معمولاً سه نفر) انجام خواهد شد. همچنین نحوه انتخاب داوران باید مشخص شود:

داور واحد: طرفین می‌توانند به توافق برسند که داور توسط یک نهاد خاص (مانند اتاق بازرگانی بین‌المللی یا ICC) تعیین شود.

هیئت داوری: هر طرف یک داور انتخاب می‌کند و سپس داوران منتخب، داور سوم (رئیس هیئت) را انتخاب می‌کنند.

ج) مکان داوری (Seat of Arbitration)

مکان یا مقر داوری باید مشخص شود. این مکان، قانون حاکم بر رویه‌های داوری (Lex Arbitri) را تعیین می‌کند:

“مکان داوری در [نام شهر و کشور] خواهد بود.”

د) قانون حاکم بر داوری

تعیین کنید که کدام قانون بر رویه داوری حاکم است:

“قانون حاکم بر این داوری [نام قانون کشور] خواهد بود.”

ه) زبان داوری

زبانی که در طول داوری استفاده خواهد شد باید مشخص شود:

“زبان داوری [نام زبان] خواهد بود.”

و) نهاد داوری

در صورتی که قرار است داوری تحت نظارت یک نهاد داوری انجام شود، نام آن نهاد و مقررات آن باید ذکر شود:

“داوری مطابق با مقررات داوری [نام نهاد داوری مانند ICC، LCIA] انجام خواهد شد.”

3. روش‌های رسیدگی

این بخش شامل جزئیات مربوط به نحوه ارائه مدارک، برگزاری جلسات، و روند کلی داوری است. می‌توانید قوانین نهاد داوری منتخب یا قانون حاکم را در این بخش به کار ببرید.

4. احکام و اجرای داوری

توضیح دهید که حکم داوری نهایی و برای طرفین الزام‌آور است و باید به آن احترام گذاشته شود. همچنین، به اجرای حکم داوری در دادگاه‌های صالح اشاره کنید:

“حکم داور نهایی و برای طرفین الزام‌آور خواهد بود و می‌تواند در هر دادگاه صلاحیت‌دار به اجرا گذاشته شود.”

5. هزینه‌های داوری

تعیین کنید که هزینه‌های داوری چگونه بین طرفین تقسیم خواهد شد:

هزینه‌های داوری: ممکن است توافق شود که هر طرف هزینه‌های داور منتخب خود را پرداخت کند و هزینه‌های داور سوم به صورت مشترک پرداخت شود.

هزینه‌های حقوقی: می‌توانید مشخص کنید که هر طرف مسئول هزینه‌های حقوقی خود است یا اینکه این هزینه‌ها بر عهده طرف بازنده قرار خواهد گرفت.

6. محرمانگی

محرمانگی روند داوری و حکم صادره باید در قرارداد ذکر شود:

“تمامی اطلاعات مرتبط با این داوری، از جمله اسناد، مدارک و حکم نهایی، محرمانه بوده و نباید بدون رضایت کتبی طرفین افشا شود.”

7. شرایط ویژه و استثنائات

ممکن است نیاز به درج شرایط خاصی باشد که به موارد خاصی از داوری اشاره کند، مانند موضوعات غیرقابل داوری، محدودیت‌های زمانی، یا شرایط ویژه دیگر.

8. تاریخ و امضا

در پایان، قرارداد باید به امضای نمایندگان مجاز هر دو طرف برسد و تاریخ امضا نیز قید شود.

نمونه بند داوری

به عنوان نمونه‌ای ساده از یک بند داوری، می‌توانید از فرمت زیر استفاده کنید:

“هرگونه اختلاف، دعوی یا ادعایی که ناشی از یا مرتبط با این قرارداد باشد، از جمله هرگونه سوال در خصوص وجود، اعتبار یا فسخ آن، به داوری ارجاع داده شده و مطابق با مقررات داوری اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) حل و فصل خواهد شد. مکان داوری در پاریس، فرانسه خواهد بود. قانون حاکم بر داوری، قانون کشور فرانسه است و زبان داوری انگلیسی خواهد بود. حکم داور نهایی و الزام‌آور خواهد بود و می‌تواند در هر دادگاه صلاحیت‌دار به اجرا گذاشته شود.”