مقدمه:

کلمه ی ورشکسته برای عموم جامعه واژه ای آشنا می باشد. به طور کلی در ذهنیت عموم جامعه فردی را در اجتماع ورشکسته می دانیم که توانایی پرداخت دیون خود و گذران زندگی خود را نداشته باشد اما این معنا به اشتباه در ذهنیت عموم افراد شکل گرفته به نحوی که اگر سر رشته ای از دانش حقوق داشته باشید و یا حتی قانون تجارت را مطالعه کرده باشید می دانید عنوان ورشکسته تنها به تاجر و شرکت های تجارتی تعلق می گیرد نه همه ی اشخاص بنابراین نمی توان هر شخصی را که در این حالت (یعنی عدم توانایی پرداخت دیون و عدم توانایی گذران روزمره ی زندگی خود) قرار بگیرد را ورشکسته دانست.

ما در این مقاله قصد داریم که به تعریف قانونی عنوان ورشکستگی و شرایط تعلق گرفتن این عنوان و طریقه ی ثبت دادخواست ورشکستگی و مرجع رسیدگی به این دادخواست و صدور حکم نسبت به آن و آثارش را که در خود دارد مورد بررسی قرار دهیم.

تعریف ورشکستگی در قانون تجارت:

ماده 412 قانون تجارت به تعریف ورشکستگی پرداخته است:«ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی در نتیجه توقف از تادیه وجوهی که بر عهده اوست حاصل می شود …..»
با توجه به تعریف ارائه شده در قانون تجارت پرسشی که ذهن مخاطب را به چالش می کشد این است که اگر اشخاصی به غیر از تاجر و شرکت های تجارتی توانایی پرداخت دیون خود را نداشته باشند در این صورت باید در دعاوی خود چه دادخواستی بدهند؟
برای پاسخ به این پرسش قانون گذار برای رسیدگی به این نوع دعاوی بین اشخاص حقیقی غیر تاجر با اشخاص حقوقی مثل شرکت های تجارتی و تجار تمایز قائل شده و بیان کرده که این اشخاص در صورت عدم تمکن مالی معسر نامیده می شوند و باید درخواست اعسار بدهند نه ورشکستگی که مختص به تجار و شرکت های تجارتی است.

برای تحقق ورشکستگی چه شروطی لازم است:

۱-تاجر یا شرکت تجاری بودن.
۲- توقف تاجر یا شرکت تجاری، از تادیه وجوهی که بر عهده اوست.
۳-صدور حکم دادگاه، دایر بر ورشکستگی.

درخواست ورشکستگی از چه اشخاصی پذیرفته میشود؟

۱- خود تاجر یا مدیران شرکت تجارتی
۲- هر یک از طلبکاران تاجر یا شرکت تجارتی
۳- توسط درخواست دادستان

مرجع صدور حکم ورشکستگی:

باید بدانید که اعلام ورشکستگی باید به صورت دادخواست ارائه شود و مرجعی که دادخواست باید به آن فرستاده شود دادگاهی می باشد که نزدیک ترین دادگاه به محل اقامت تاجر یا محل مرکز اصلی شرکت باشد. نکته ای که باید به آن توجه کنید ثبت تاریخ توقف و ورشکستگی فرد بسیار اهمیت دارد چرا که پس از صدور حکم مبنی بر ورشکستگی فرد و یا شرکت تجاری دیگر حق مداخله در امور مالی خود را ندارند.

در حکم ورشکستگی چه مواردی قید میشود؟

هر حکم ورشکستگی شامل تاریخ توقف، موقت بودن حکم ورشکستگی و تعیین عضو ناظر و مدیر تصفیه می باشد. تاریخ توقف معمولاً با تاریخ صدور حکم یکسان نیست و به روزی اشاره دارد که فرد از آن زمان به بعد قادر به پرداخت بدهی‌هایش نبوده است. بعد از شناخت مفهوم توقف در ورشکستگی لازم است به موقتی بودن آن اشاره کنیم. حکم ورشکستگی به طور موقت اجرا می‌شود و افراد حق اعتراض نسبت به آن را دارند؛ ‌ با این‌ حال، این حکم حتی قبل از قطعی شدن نیز قابلیت اجرا را دارد.
تعیین عضو ناظر سومین مورد مطرح در حکم ورشکستگی است. بر اساس قانون تجارت، دادگاه موردنظر باید فردی را به‌عنوان ناظر و شخص دیگری را به‌عنوان مدیر تصفیه معرفی کند. عضو ناظر وظیفه دارد بر سرعت انجام کار نظارت کرده و گزارشی از درگیری‌های ناشی از ورشکستگی به دادگاه ارائه دهد.

صدور حکم ورشکستگی چه آثار و تبعاتی دارد؟

۱- اعتبار و بعضی از حقوق سیاسی و اجتماعی فرد از بین می‌رود.
۲-فرد اجازه مداخله در اموال خود را ندارد.
۳-همه معاملات فرد ورشکسته باطل می‌شود.
۴-حق تعقیب انفرادی بستانکاران از بین می‌رود.
باید بدانید که با صدور حکم ورشکستگی تمامی دیون تاجر حال میشود و دیگر طلبکاری نسبت به طلبکار دیگر حق تقدمی ندارد و همه در یک وضعیت مشابه قرار می گیرند. طلبکاران فرد ورشکسته نیز بعد از صدور حکم باید به مدیر یا اداره تصفیه امور ورشکستگی مراجعه کرده و با ارائه مدارکی طلبکاری خود را اثبات کنند. سپس مدیر تصفیه دارایی‌های فرد را شناسایی کرده و آن‌ها را بین طلبکاران تقسیم می‌کند.

آیا ورشکستگی شرکت تجاری منجر به ورشکستگی شرکای آن نیز میشود؟

باید برای پاسخ به این پرسش بین شرکت های اشخاص و سرمایه تمایز قائل شویم.

شرکت های اشخاص مثل (شرکت تضامنی نسبی-مختلط). به طور کلی ورشکستگی شرکت ملازمه ای با ورشکستگی شرکا ندارد اما با این حال دادگاه می تواند که همراه با صدور حکم ورشکستگی شرکت و یا در قالب حکم جداگانه ای ورشکستگی شرکای ضامن را نیز صادر کند اما در خصوص شرکت های سهامی چنین مسئله و اختیاری برای دادگاه وجود ندارد.

آیا صدور حکم ورشکستگی شرکا منجر به صدور حکم ورشکستگی شرکت نیز می شود؟

در شرکت های سرمایه یعنی (شرکتهای سهامی) با توجه به محدود بودن مسئولیت سهامداران به مبلغ اسمی سهامشان، ورشکسته شدن سهامداران موجب ورشکستگی شرکت نخواهد شد.

لازم به ذکر است که در مواردی که احراز شود ورشکستگی شرکت ناشی از تقصیر مدیران شرکت است مدیران قابل تعقیب خواهند بود و در مقابل بدهکاران شرکت مسئول خواهند بود.
اما در شرکت های اشخاص یعنی (تضامنی) ورشکستگی برخی از شرکا الزاماً موجب ورشکستگی شرکت نیست. چون شرکت شخصیت حقوقی مستقل از سایر شرکا دارد. در چنین مواردی سایر شرکای شرکت می توانند اقدام به تادیه طلب شریک مدیون نموده و از انحلال و ورشکستگی شرکت جلوگیری کنند و شریک ورشکسته را از شرکت خارج نمایند و به این طریق مانع از ورشکستگی شرکت بشوند.
هدف از نوشتار این مقاله کمک کردن به شما در تشخیص چگونگی دادخواست دادن برای تجار و شرکت های تجاری برای اعلام ورشکستگی و آثار و تبعاتی که در پی خود دارد میباشد امید وارم مطالب این مقاله برای شما مفید واقع گردد.