شورای حل اختلاف چیست و چه وظایفی را بر عهده دارد؟
قانون شورای حل اختلاف | شورای حل اختلاف نهادی وابسته به قوه قضاییه است که برای تسریع و تسهیل حل و فصل اختلافات میان افراد بدون نیاز به طی مراحل پیچیده و رسمی دادگاه ایجاد شده است. هدف اصلی شورا، حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات و کاهش حجم کاری محاکم قضایی است. این شورا در مواردی که ماهیت قضایی پیچیده ندارند، مثل دعاوی کوچک مالی، خانوادگی و جرایم قابل گذشت، فعالیت می‌کند و طرفین دعوی را به سازش دعوت می‌نماید.
برای تهیه کارگاه قانون شورای حل اختلاف کلیک کنید
اعضا و ساختار شورای حل اختلاف
شورای حل اختلاف از اعضای زیر تشکیل می‌شود:
رئیس شورا: به عنوان مدیر اصلی شورا عمل می‌کند و ریاست جلسات را برعهده دارد.
دو عضو اصلی: از افراد معتمد و شناخته‌شده محلی انتخاب می‌شوند و به رسیدگی به پرونده‌ها کمک می‌کنند.
عضو علی‌البدل: در صورت غیبت یا نیاز به جایگزینی یکی از اعضا، این فرد وارد عمل می‌شود.
مسئول دفتر: امور اجرایی، ثبت و بایگانی پرونده‌ها و تهیه گزارشات را انجام می‌دهد.
اعضای شورا از میان افراد محلی و مورد اعتماد انتخاب می‌شوند و توسط قوه قضاییه مورد تأیید قرار می‌گیرند، در حالی که قاضی‌های دادگاه‌ها نیاز به تحصیلات و صلاحیت قضایی بیشتری دارند.
تفاوت های شورای حل اختلاف با دادگاه
شورای حل اختلاف و دادگاه دو نهاد مستقل هستند و تفاوت‌های زیادی با هم دارند:
تشریفات قانونی ساده‌تر: پرونده‌های شورای حل اختلاف، برخلاف دادگاه، نیاز به رعایت تمامی تشریفات آیین دادرسی ندارند؛ این مسئله روند رسیدگی را ساده‌تر و سریع‌تر می‌کند.
هزینه کمتر: هزینه‌های تشکیل پرونده و رسیدگی در شورا به مراتب کمتر از دادگاه است، به‌خصوص در پرونده‌های مالی جزئی.
تلاش برای صلح و سازش: شورا به جای صدور حکم قطعی به نفع یکی از طرفین، سعی می‌کند اختلافات را از طریق صلح و سازش حل کند؛ در حالی که دادگاه‌ها اغلب رأی به نفع یکی از طرفین صادر می‌کنند.
عدم صدور حکم حبس: شورا برخلاف دادگاه، اختیار صدور حکم حبس یا مجازات‌های سنگین را ندارد و تنها در امور مالی جزئی و مسائل خانوادگی صلاحیت تصمیم‌گیری دارد.
سرعت رسیدگی: رسیدگی در شورا معمولاً سریع‌تر از دادگاه است، زیرا حجم پرونده‌های ارجاعی و الزامات دادرسی کمتر است.
تحقیق محلی: شورا می‌تواند از معاینات محلی و جمع‌آوری شواهد برای کمک به حل و فصل پرونده‌ها استفاده کند.
جهت بهره مندی از خدمات مشاوره حقوقی، می توانید از طریق لینک زیر با وکلای ما در ارتباط باشید
انواع پرونده‌های قابل ارجاع به شورای حل اختلاف
پرونده‌هایی که معمولاً به شورا ارجاع می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
دعاوی مالی جزئی: مثل دعاوی مالی تا سقف ۲۰ میلیون تومان.
اختلافات خانوادگی: مسائل خانوادگی که امکان حل آن‌ها از طریق مصالحه وجود دارد.
جرایم قابل گذشت: مثل جرایم کوچک که طرفین می‌توانند با سازش به نتیجه برسند.
مسائل اموال منقول: پرونده‌هایی که به اموال منقول (غیر از اموال غیرمنقول مثل زمین و خانه) مربوط می‌شوند، در صورتی که ارزش آن‌ها کمتر از حد مشخصی باشد.
درخواست گواهی حصر وراثت: شورا می‌تواند درخواست‌های مربوط به گواهی انحصار وراثت و تحریر ترکه را رسیدگی کند.
دعاوی مربوط به اجاره: دعاوی مربوط به تخلیه عین مستاجره.
این نوع پرونده‌ها به شورا ارجاع می‌شوند تا بدون نیاز به دادگاه و هزینه‌های اضافی، اختلافات حل شوند. با این حال، اگر یکی از طرفین در جلسات شورا تمایل به سازش نداشته باشد یا به نتیجه نرسد، پرونده به دادگاه ارجاع داده می‌شود.
فرآیند و مراحل رسیدگی در شورای حل اختلاف
تشکیل پرونده و ثبت شکایت: شاکی با مراجعه به شورای حل اختلاف درخواست خود را ثبت می‌کند. برای ثبت شکایت، هزینه اولیه‌ای توسط شاکی پرداخت می‌شود.
تعیین وقت جلسه: پس از ثبت شکایت، یک وقت برای رسیدگی به پرونده تعیین می‌شود و هر دو طرف به جلسه شورا دعوت می‌شوند.
رسیدگی و برگزاری جلسه: اعضای شورا با شنیدن اظهارات طرفین و بررسی شواهد و مدارک تلاش می‌کنند راه‌حلی برای صلح و سازش پیدا کنند. تعداد جلسات معمولاً یک یا دو جلسه است، اما در صورت پیچیدگی، ممکن است جلسات بیشتری برگزار شود.
تهیه گزارش و ارسال به دادسرا: در صورتی که طرفین به توافق برسند، شورا گزارش اصلاحی تهیه می‌کند و نتیجه را به دادسرا ارسال می‌کند.
ارجاع به دادگاه در صورت عدم سازش: اگر توافقی حاصل نشود یا شورا صلاحیت لازم برای رسیدگی به پرونده را نداشته باشد، پرونده به دادگاه ارجاع داده می‌شود تا رسیدگی کامل‌تر در آنجا انجام گیرد.
مزایا و تاثیرات اجتماعی شورای حل اختلاف
شورای حل اختلاف با تسهیل و تسریع در روند حل اختلافات، نقش مهمی در کاهش بار کاری دادگاه‌ها و صرفه‌جویی در زمان و هزینه دارد. این شورا به نوعی مشارکت مردمی در حل و فصل اختلافات را تقویت می‌کند و باعث کاهش دشمنی‌ها و کدورت‌های بین افراد می‌شود، زیرا بسیاری از دعاوی را می‌توان با میانجی‌گری حل و فصل کرد.
هزینه‌ها و تعهدات مالی در شورای حل اختلاف
هزینه‌های این شورا بر عهده شاکی است، و در صورتی که پرونده چند شاکی داشته باشد، هزینه‌ها به‌صورت شراکتی تقسیم می‌شود. البته، این هزینه‌ها در مقایسه با دادگاه بسیار پایین‌تر است و از این رو گزینه مناسبی برای حل و فصل دعاوی کوچک محسوب می‌شود.
شکایت کیفری در شورای حل اختلاف
برای شکایت کیفری در شورا، شاکی به شورای محلی مراجعه و دادخواست خود را با ذکر مشخصات، دلایل و موضوع دعوا ثبت می‌کند. شورا پس از تعیین نوبت رسیدگی، جلسه‌ای با حضور طرفین برگزار می‌کند و به موضوع رسیدگی می‌کند. در صورتی که سازش صورت گیرد، نتیجه به دادسرا ارسال می‌شود.
