اخبار و مقالات

در مورد ماهواره استارلینک در ایران بیشتر بدانیم

نکات حقوقی ماهواره استارلینک

ماهواره استارلینک در ایران | استارلینک پروژه ای است که توسط شرکت اسپیس  ایکس انجام می‌شود. هدف آن استفاده از اینترنت در هر نقطه از زمین و حتی فضا است .در راستای نیل به این هدف ، هزاران ماهواره کوچک به فضا پرتاب شده و در مدار پایینی زمین قرار خواهند گرفت  که توسط آن هاسیگنالهای سریع اینترنتی به زمین  مخابره میشودو  تمام زمین به اینترنت متصل خواهد شد .

ویژگی های ماهواره های استارلینک

پایین آوردن قیمت ماهواره

برای مثال، ماهواره های ایریدیوم که تا پیش از این رکورد

این اولین بار در تاریخ  است که شرکتی فضایی در حال تولید ماهواره به شکل انبوه و در خط تولید کارخانه است و همین امر باعث تقلیل قیمت ماهواره هایی شود که تا پیش از این به شکل تکی و در شرایط لابراتوارساخته میشد .

در حال حاضر اسپیس ایکس با تولید ماهانه ۱۲۰ ماهواره پیش تاز تولید این محصول است.

همچنین این ماهواره ها جزو اولین ماهواره هایی هستند که از موتور های سونی کریپتونی استفاده میکنند .تا پیش از این سوخت ماهواره ها گاز زنون بود که قیمت بالایی دارد اگرچه به لحاط عملکرد بهتر بودند .

استفاده از پنل یکپارچه که در یک سوی ماهواره قراردارد لیل دیگری بر علت کاهش هزینه ی این محصول است .

کاربران این ماهواره، برای متصل شدن باید از آنتن های خاصی استفاده کنند .

استفاده از اینترنت ماهواره ای 4Gو 5G برای اتصال به این ماهواره باور اشتباهی است که در اذهان عموم شکل گرفته است .

استارلینک برای ارسال و دریافت داده هم در ماهواره و هم در دیش سمت کاربر از انتن آرایه فازی استفاده میکند.

از ویژگی منحصر به فرد این آنتن ها این است که یدونه نیاز به چرخیدن فیزیکی و تنها با استفاده از قابلیت برهم نهی امواج می‌تواند سیگنال ارسالی خود در باند فرکانسی Ku و ka را در جهت های مختلف ارسال کنند.

سرعت استارلیک

برای مقایسه باید گفت که سرویس اینترنت ماهواره‌ای HughesNet که همین حالا مشغول به کار است، سرعت دانلودی معادل ۲۵ مگابیت بر ثانیه ارائه می‌کند و تأخیرش نیز با تفاوتی بسیار چشمگیر به ۶۰۰ میلی‌ثانیه می‌رسد.

اخیراً یک صفحه در انجمن ردیت ایجاد شد که مدعی می‌شود نخستین تست‌های استارلینک، سرعت دانلود ۳۷ الی ۶۰ مگابیت بر ثانیه و سرعت آپلود بین ۴.۵ الی ۱۷.۷۰ مگابیت بر ثانیه را نشان داده‌اند. اما اسپیس اکس واکنشی به موضوع نشان نداده و این ارقام را به صورت رسمی تأیید نکرده. از سوی دیگر خبرگزاری سی‌ان‌ان در یکی از مقالات خود به ایمیلی دست پیدا کرده که ظاهراً توسط بتا تسترهای استارلینک فرستاده شده و در آن آمده سرعت «بین ۵۰ مگابیت بر ثانیه الی ۱۵۰ مگابیت بر ثانیه است و تأخیر بین ۲۰ الی ۴۰ میلی‌ثانیه.» در بخشی دیگر از همین ایمیل آمده که استارلینک قصد دارد سرعت و تأخیر را طی ماه‌های پیش رو بهبود ببخشند.

هزینه استفاده از اینترنت استارلینک

شرکت استارلینک هزینه استفاده از اینترنت ماهواره‌ای خود را، ماهانه ۹۹ دلار اعلام کرده است. اما توجه داشته باشید که این صرفاً هزینه مصرف اینترنت شماست. علاوه بر این شما باید یک دستگاه مخصوص از استارلینگ بخرید. این دستگاه که آنتنی شبیه دیش ماهواره دارد، امکان ارتباط با ماهواره‌های استارلینک را فراهم می‌کنند. برای خرید تجهیزات لازم هم باید ۴۹۹ دلار پول پرداخت کنید.

البته توجه داشته باشید که این قیمت فعلاً برای نسخه آزمایشی اعلام شده است و ممکن است در نسخه اصلی قیمت بالاتر هم برود. اما باید بدانیم که این قیمت به طور ماهانه برای ایرانی‌ها بسیار گران محسوب می‌شود.

اینترنت استارلینک اسپیس نخست در کدام نقاط جهان در دسترس قرار می‌گیرد؟

ماسک در جریان بتای خصوصی استارلینک اعلام کرد که این سرویس نخست در اختیار افرادی قرار می‌گیرد که در «ارتفاعات بالا» حضور دارند. این کمپانی به وضوح اعلام کرده که فاز بتا نخست در اختیار شهروندان کانادایی و همینطور افراد حاضر در نقاط شمالی ایالات متحده قرار می‌گیرد. هدف اینست که دیگر نقاط جهان نیز در سال ۲۰۲۱ مورد پشتیبانی قرار بگیرند.

رقبای استارلینک

استارلینک تنها پروژه‌ی اینترنت ماهواره‌ایِ در دست توسعه نیست. مهم‌ترین رقبای استارلینک که ازلحاظ نظری می‌توانند سرویس اینترنت قابل مقایسه‌ای ارائه دهند، وان وب (OneWeb) و پروژه‌ی کایپر (Project Kuiper) آمازون است.

ماهواره استارلینک در ایران

اگرچه ازلحاظ تئوری می‌توان از اینترنت ماهواره‌ای در هرکجای دنیا استفاده کرد و تنها لازمه‌ی آن داشتن یک آنتن است، ولی اسپیس ایکس خیلی واضح بارها اعلام کرده است که قصد ارائه‌ی اینترنت ماهواره‌ای بدون اجازه‌ی دولت‌ها را ندارد.

گویین شاتول (Gwynne Shotwell) رئیس و مدیر ارشد عملیاتی اسپیس ایکس پیش از این گفته بود که شرکتش قصد شکستن قوانین کشورها را ندارد و به‌همین دلیل شرکت متبوعش از همین حالا کشور به کشور و دولت به دولت برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای در حال مذاکره است.

البته حتی اگر اسپیس ایکس در مذاکره با مسئولان ایرانی موفق به‌کسب اجازه‌ی سرویس‌دهی در ایران شود، بسیار بعید است که به‌دلیل تحریم‌های آمریکا بتواند «به‌صورت رسمی» سرویس اینترنت خود را در ایران ارائه دهد.

آنتن‌های استارلینک بنا به ماهیت‌شان باید از موقعیت دقیق جغرافیایی خود مطلع باشند تا بتوانند با تنظیم خودکار زاویه‌ی دیش (تنها هنگام راه‌اندازی اولیه) در بهترین وضعیت برای ارتباط با ماهواره قرار بگیرند. این یعنی اسپیس ایکس «اگر بخواهد» می‌تواند از موقعیت هر آنتن استارلینک باخبر باشد و آنتن‌هایی که در کشورهای غیرمجاز هستند را از کار بیندازد. حتی اگه این کار هم ممکن نبود، اسپیس ایکس می‌تواند ماهواره‌های خود را طوری تنظیم کند که هنگام عبور از بعضی کشورها سیگنالی ارسال نکنند؛ مخصوصاً اینکه کشورهایی مثل روسیه، چین و هند قابلیت منهدم کردن ماهواره در مدار را دارند و اسپیس ایکس هم علاقه‌ای به ایجاد تنش با این کشورها ندارد.

محتمل‌ترین سناریو برای ارائه سرویس در چنین کشورهایی، فروش پهنای باند به ISP-های آن کشورها است تا آن‌ها پس از اعمال کردن قوانین و محدودیت‌های کشور خود، اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را ازطریق روش‌های متداول مثل اینترنت موبایل، DSL یا فیبر نوری به کاربر برسانند. این یعنی استارلینک برای این کشورها نقش ستون فقرات یا Back Bone اینترنت را بازی می‌کند؛ چیزی شبیه کابل‌های اینترنت زیر اقیانوس. در چنین حالتی، اسپیس ایکس می‌تواند در عین درآمدزایی و فراهم‌کردن غیر مستقیم اینترنت، از ایجاد تنش با چنین کشورهایی جلوگیری کند.

جواز استفاده از اینترنت ماهواره ای استارلینک در ایران

پس از اما و اگرهایی که طی چند ماه گذشته درباره فعالیت اینترنت ماهواره‌ای در کشور مطرح بود، با پیگیری‌های حقوقی بین المللی وزارت ارتباطات اعلام شد که «استارلینک» ملزم به رعایت قوانین سرزمینی جمهوری اسلامی ایران است

اینترنت ماهواره‌ای ایده اصلی میلیاردر علاقه‌مند به فضا یعنی ایلان ماسک و با هدف فراهم کردن پوشش گسترده اینترنت با پرتاپ هزاران ماهواره کوچک به مدار نزدیک زمین بود که در آن زمان گفته شده می‌تواند انقلابی در دسترسی به اینترنت پر سرعت در سراسر جهان ایجاد کند.

ایسنا نوشت: در دولت گذشته اعلام شده بود باید پذیرفت اینترنت ماهواره‌ای پدیده‌ای است که تمام کشورهای دنیا با آن مواجه می‌شوند

در نهایت پس از اما و اگرهایی که طی چند ماه گذشته درباره فعالیت اینترنت ماهواره‌ای در کشور مطرح بود، با پیگیری‌های حقوقی بین المللی وزارت ارتباطات اعلام شد که «استارلینک» ملزم به رعایت قوانین سرزمینی جمهوری اسلامی ایران شده است. گفتنی است اخیرا شرکت اسپیس ایکس اعلام کرده است ۲۲ ماهواره اینترنتی خود را روز ۳۱ اوت به مدار زمین پرتاپ کرده و موشک را در اقیانوس اطلس فرود آورد.

علی‌رغم ممنوعیت‌های موجود، تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک به ایران رسیده و تصاویر منتشر شده در فضای مجازی نشان می‌دهد که بازار غیررسمی این فناوری در حال گسترش است.

با وجود اینکه ایران در نقشه رسمی استارلینک جزو مناطق تحت پوشش نیست، گزارش‌هایی از استفاده غیررسمی از این خدمات وجود دارد.

شرکت استارلینک تاکنون بیش از ۶,۳۵۰ ماهواره در مدار زمین قرار داده و خدمات خود را به حدود ۳ میلیون کاربر در ۱۰۰ کشور ارائه می‌دهد. اگرچه ایران جزو کشورهای تحت پوشش رسمی نیست، اما گزارش‌هایی از استفاده غیرقانونی از این خدمات در کشور وجود دارد.

کاربران ایرانی با خرید اشتراک از کشورهای دیگر و استفاده از تجهیزات وارد شده به صورت غیررسمی، به این سرویس دسترسی پیدا می‌کنند. قیمت تجهیزات استارلینک در بازار غیررسمی ایران بین ۴۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان متغیر است و هزینه اشتراک ماهانه حدود ۴۰ دلار تخمین زده می‌شود.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی، اتصال به اینترنت ماهواره‌ای در ایران را قطعی دانسته و بر لزوم “حفاظت از منافع ملی” در برابر این فناوری تأکید کرده است. دولت ایران نیز چندین بار نسبت به فعالیت استارلینک در کشور اعتراض کرده است.

در آبان ۱۴۰۲، هیئت مقررات رادیویی اتحادیه بین‌المللی مخابرات (RRB) شرکت اسپیس‌ایکس را ملزم به همکاری با ایران برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای کرد. با این حال، وزارت ارتباطات ایران تأکید کرده که هر شرکت ارائه‌دهنده اینترنت ماهواره‌ای باید مجوز سازمان تنظیم مقررات را دریافت کند.

استارلینک برای مقابله با استفاده غیرمجاز، جریمه‌ای ۳۰۰ دلاری برای دلال‌های اینترنت ماهواره‌ای در نظر گرفته است. همچنین، در ایران نیز جریمه‌هایی برای واردات کالای قاچاق تعریف شده و مواردی از محکومیت افراد در پرونده‌های مرتبط با قاچاق تجهیزات استارلینک گزارش شده است.

چه گوشی‌هایی به استارلینک متصل می‌شوند؟

در حال حاضر هیچ گوشی  یا دستگاه هوشمند قادر به وصل شدن به استارلینک به صورت مستقیم نیست و باید گوشی‌ها و دستگاه‌های مختلفی ابتدا به مودم سرویس استارلینک (یا به نوعی رسیور استارلینک) متصل شده و به واسطه آن سیگنال‌های اینترنت را دریافت و داده‌ها را ارسال کنند. در واقع تنها راه و نحوه استفاده از اینترنت استارلینک روی گوشی، همان اتصال به مودم است.

البته طرح هایی در دست هست لیکن تا امروز نسخه ی آزمایشی از آن پرده برداری نشده است.

آیا استفاده از اینترنت ماهواره ای یا استارلینک در ایران جرم است؟

در حال حاضر در مورد جرم بودن یا نبودن اینترنت ماهواره ای دو دیدگاه وجود دارد. دیدگاه نخست آن را جرم می‌داند و بیان می‌کند که برابر ماده یک قانون ممنوعیت بکارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره مصوب ۱۳۷۳ «ورود، توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جز در مواردی که قانون تعیین کرده است»، ممنوع اعلام شده است.

بنا به مراتب فوق و لحاظ آن‌ که دستگاه اینترنت ماهواره ای نیز جزو تجهیزات دریافت از ماهواره تلقی می‌شود، صرف این‌که در زمان تصویب قانون این نوع تجهیزات رایج نبوده است، موجب خروج آن از شمول احکام مقرر قانونی نخواهد بود. بنا به مراتب فوق به نظر می‌رسد استفاده‌کنندگان از آن مشمول اطلاق ماده ۹ قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره هستند.

اما دیدگاه دوم که به نظر نزدیک به واقع است بیان می‌کند که موضوع قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره مصوب ۱۳۷۳ همان‌گونه که از نام آن پیداست و در مواد مختلف این قانون از جمله ماده ۵ و همچنین به صراحت در ماده ۱۴ آیین‌نامه اجرایی آن مصوب ۱۳۷۴ (اصلاحی ۱۳۷۵) اشاره شده است، صرفاً «تجهیزات گیرنده برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای» است و دستگاه دریافت و ارسال اطلاعات اینترنت ماهواره ای (استارلینک) از شمول قلمرو این قانون خارج است.

اولاً، در زمان تصویب قانون یادشده (سال ۱۳۷۳) اینترنت ماهواره ای در کشور ایران اصولاً مطرح نبوده و موضوعیت نداشته و سالبه به انتفاء موضوع بوده است. ثانیاً، قانون پیش‌گفته صرفاً ناظر به دستگاه‌های دریافت صدا و تصویر برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای است؛ ولی اینترنت ماهواره ای، دستگاه «ارسال و دریافت اطلاعات» به شمار می‌رود که از نظر فنی و تخصصی از یکدیگر متفاوتند.

بر این پایه و با توجه به اصل قانونمندی جرایم و مجازات‌های مذکور در اصل ۳۶ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و مواد ۲، ۱۰، ۱۲، ۱۳ و ۱۸ قانون مجازات اسلامی و لزوم کشف نظر مقنن در مقام تفسیر قانون و با عنایت به لزوم تفسیر مضیق قوانین کیفری، استفاده از تجهیزات ارسال و دریافت اطلاعات اینترنت از طریق ماهواره جرم نیست و نباید مرتکب را مجرم دانست. به عبارت دیگر با توجه به این که قانون به صراحت چنین امری را جرم ندانسته، استفاده از اینترنت ماهواره ای جرم نیست.

نظریه مشورتی درباره وصف کیفری استفاده از اینترنت ماهواره‌ای (استارلینک)

۴ مهر ۱۴۰۲

جزئیات نظریه

شماره نظریه : ۷/۱۴۰۱/۱۱۰۱

شماره پرونده : ۱۴۰۱-۲۵۰-۱۱۰۱

تاریخ نظریه : ۱۴۰۲/۰۶/۲۷

استعلام

آیا دستگاه اینترنت ماهواره‌ای (استارلینک) که جدیداً وارد کشور شده است، دارای وصف کیفری است؟ به دیگر سخن می‌توان آن را مشمول قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره مصوب ۱۳۷۳ و اصلاحات آن دانست؟ یا می‌توان آن را صرفاً قاچاق کالا محسوب و مشمول آن قانون دانست؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:

دیدگاه نخست: برابر ماده یک قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره مصوب ۱۳۷۳ «ورود، توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جز در مواردی که قانون تعیین کرده است» ممنوع اعلام شده است. بنا به مراتب فوق و لحاظ آن‌که دستگاه اینترنت ماهواره‌ای نیز جزو تجهیزات دریافت از ماهواره تلقی می‌شود، صرف این‌که در زمان تصویب قانون این نوع تجهیزات رایج نبوده است، موجب خروج آن از شمول احکام مقرر قانونی نخواهد بود. بنا به مراتب فوق به نظر می‌رسد استفاده‌کنندگان از آن مشمول اطلاق ماده ۹ قانون ممنوعیت بکارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره می‌باشند. دیدگاه دوم: موضوع قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره مصوب ۱۳۷۳ همان‌گونه که از نام آن پیداست و در مواد مختلف این قانون از جمله ماده ۵ و همچنین به صراحت در ماده ۱۴ آیین‌نامه اجرایی آن مصوب ۱۳۷۴ (اصلاحی ۱۳۷۵) اشاره شده است، صرفاً «تجهیزات گیرنده برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای» است و دستگاه دریافت و ارسال اطلاعات اینترنت ماهواره‌ای (استارلینک) از شمول قلمرو این قانون خروج موضوعی دارد. چه آ‌ن‌که اولاً، در زمان تصویب قانون یادشده (سال ۱۳۷۳) اینترنت ماهواره‌ای در کشور ایران اصولاً مطرح نبوده و موضوعیت نداشته و سالبه به انتفاء موضوع بوده است. ثانیاً، قانون پیش‌گفته صرفاً ناظر به دستگاه‌های دریافت صدا و تصویر برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای است؛ ولی اینترنت ماهواره‌ای، دستگاه «ارسال و دریافت اطلاعات» به شمار می‌رود که از نظر فنی و تخصصی از یکدیگر متفاوتند.

بر این پایه و با توجه به اصل قانونمندی جرایم و مجازات‌ها مذکور در اصل سی و ششم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و مواد ۲، ۱۰، ۱۲، ۱۳ و ۱۸ قانون مجازات اسلامی و لزوم کشف نظر مقنن در مقام تفسیر قانون و با عنایت به لزوم تفسیر مضیق قوانین کیفری، تجهیزات ارسال و دریافت اطلاعات اینترنت از طریق ماهواره از شمول قانون موضوع استعلام خارج است. ولی اگر این تجهیزات بدون رعایت تشریفات قانونی مندرج در بند «ت» ماده ۱ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز وارد کشور شوند، مطابق مواد ۱۸ و ۱۸ مکرر این قانون کالای قاچاق محسوب و حمل، نگهداری، عرضه یا فروش این دستگاه‌ها مشمول تخلفات قانون یادشده است

سخن پایانی

استفاده از اینترنت ماهواره ای که این روزها بسیار درباره آن سخن گفته می‌شود، امری است که نیازمند تدوین قوانین مناسب و کارآمد در این حوزه است. البته طبیعی است که در صورت حکمرانی صحیح در فضای مجازی اساسا نیازی به طرح چنین مباحثی در کشور وجود نخواهد داشت. اما در حال حاضر با نگاهی وسعت‌یافته باید حکم به جرم نبودن استفاده از چنین امکانی داد.

چنانچه دنبال وکیل حرفه ای میگردید، میتوانید از طریق زیر با وکلای ما در ارتباط باشید

	نام نویسنده : زهرا حاج علی
این مقاله توسط سرکار خانم زهرا حاج علی تهیه شده است، برای مشاهده همه مقالات کلیک کنید