انواع تخلفات و جرایم پزشکی
تخلفات پزشکی ممکن است عمدی یا غیرعمدی، جزایی یا انتظامی باشند. برخی از مهم‌ترین مصادیق این تخلفات شامل:
1- کلاهبرداری پزشکی:
تبلیغات گمراه‌کننده برای فروش دارو یا خدمات درمانی به قصد فریب بیماران یا افراد ثالث.
2- عدم رعایت مقررات پیشگیری از بیماری‌های واگیردار:
مانند نقض قرنطینه، عدم اعلام موارد بیماری‌های مسری، و بی‌توجهی به پروتکل‌های بهداشتی.
3- تخلف در امور دارویی، خوراکی و آشامیدنی:
تولید، عرضه یا تجویز مواد غیراستاندارد یا فاقد مجوز.
4- نسخه‌نویسی غیرقانونی (رمزی):
صدور نسخه‌هایی که محتوای آن برای داروخانه مبهم یا مشکوک باشد و برخلاف ضوابط قانونی باشد.
برای تهیه کارگاه تخصصی حقوق پزشکی کلیک کنید.
✅ مراجع رسیدگی به تخلفات پزشکی و نقش هرکدام
1- دادسرای انتظامی پزشکی (سازمان نظام پزشکی):
- مرجع تخصصی رسیدگی به تخلفات پزشکان و کادر درمان.
- مواردی مانند بی‌توجهی در معاینه، خطاهای پزشکی، اخلاق حرفه‌ای، و عدم رعایت اصول علمی و بهداشتی در این مرجع رسیدگی می‌شود.
- رسیدگی شامل سه سطح است: هیات بدوی، هیات تجدیدنظر و شورای عالی انتظامی.
📌 شکایت می‌تواند توسط بیمار، خانواده‌اش، وزارت بهداشت یا نهادهای ناظر ثبت شود.
2- مراجع قضایی (دادسرا و دادگاه کیفری):
- در صورتی که تخلف پزشکی جرم تلقی شود (مثلاً قتل غیرعمد بر اثر قصور پزشک)، مرجع رسیدگی، دادسرا و دادگاه کیفری خواهد بود.
- این مراجع با استعلام از پزشکی قانونی و سازمان نظام پزشکی، نظر کارشناسی دریافت می‌کنند و پس از آن رای صادر می‌شود.
📌 برای مثال، اگر قصور پزشکی منجر به فوت بیمار شود، خانواده متوفی می‌تواند شکایت کیفری مطرح کند.
3- شورای حل اختلاف امور بهداشت و درمان:
- ویژه رسیدگی به تخلفات جزئی‌تر (مانند موارد منجر به دیه کمتر از ۵ میلیون تومان).
- رسیدگی سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر نسبت به دادگاه‌ها دارد.
- بیشتر مناسب برای رسیدگی به اشتباهات خفیف پزشکی است.
4- دادگاه انقلاب (بر اساس قانون اصلاح ماده ۳):
- موارد خاص و مهم را بررسی می‌کند، از جمله:
– مداخله افراد فاقد صلاحیت در پزشکی یا داروسازی
– ایجاد مراکز درمانی بدون مجوز قانونی
– عدم ارائه خدمات پزشکی (مثلاً نپذیرفتن بیمار اورژانسی)
📌 این جرایم به دلیل ارتباط با سلامت عمومی، در صلاحیت دادگاه انقلاب قرار دارند.
5- سازمان تعزیرات حکومتی:
- رسیدگی به تخلفات صنفی و تخطی از مقررات مجوزدار درمان.
- مهم‌ترین موارد:
– تأسیس مراکز درمانی بدون مجوز
– فعالیت پزشک بدون پروانه اشتغال
– نپذیرفتن بیماران اورژانسی توسط بیمارستان‌ها
📌 سازمان تعزیرات هم جریمه نقدی و هم توقیف موقت یا دائم محل فعالیت را می‌تواند اعمال کند.
✅ نحوه شکایت و فرآیند رسیدگی
- شکایت باید به صورت مکتوب و مستند ارائه شود.
- بسته به نوع تخلف، مرجع صالح مشخص می‌شود (مثلاً اگر صرفاً اخلاقی باشد، سازمان نظام پزشکی؛ اگر جنبه کیفری داشته باشد، دادسرا).
- پس از ثبت شکایت، موضوع به کارشناس یا هیات بررسی ارجاع می‌شود.
- در برخی موارد، جلسه کارشناسی و استماع طرفین تشکیل می‌شود.
- صدور رأی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
– تذکر یا اخطار کتبی
– تعلیق یا لغو پروانه پزشکی
– جریمه نقدی
– زندان یا دیه (در موارد منجر به آسیب جدی یا فوت)
✅ نکات تکمیلی مهم
رسیدگی به تخلفات پزشکی در ایران هم از بعد انتظامی و هم بعد کیفری مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- قوانین ناظر بر این امور ترکیبی از:
- قانون مجازات اسلامی
- قانون سازمان نظام پزشکی
- قانون تعزیرات حکومتی
- و آیین‌نامه‌های بهداشتی و درمانی است.
