اخبار و مقالات

مرخصی بدون حقوق در قانون کار

مدت زمان مرخصی بدون حقوق

مرخصی بدون حقوق در قانون کار ایران به کارگران و کارمندان این امکان را می‌دهد که به دلایل شخصی یا حرفه‌ای برای مدتی از محل کار خود دور باشند، بدون اینکه در این مدت دستمزدی دریافت کنند یا مزایای دیگر شامل حالشان شود. این نوع مرخصی برای شرایط خاصی طراحی شده و نحوه و مدت استفاده از آن تحت شرایطی خاص و با موافقت کارفرما ممکن است.

برای اطلاعات بیشتر با مقررات قانون کار می توانید دوره کارگر و کارفرما را تهیه کنید

شرایط و نحوه اخذ مرخصی بدون حقوق

مرخصی بدون حقوق در ایران تحت شرایط زیر قابل اخذ است:

استفاده کامل از مرخصی استحقاقی:

پیش از درخواست مرخصی بدون حقوق، کارگر یا کارمند باید از مرخصی استحقاقی سالانه خود به‌طور کامل استفاده کرده باشد. این موضوع به این دلیل است که مرخصی بدون حقوق یک نوع مرخصی استثنایی محسوب می‌شود و باید پس از اتمام مرخصی‌های استحقاقی و معمول درخواست شود.

ارائه دلایل موجه:

برای اخذ مرخصی بدون حقوق، کارگر یا کارمند باید دلایل موجه و قانع‌کننده‌ای ارائه دهد. این دلایل می‌توانند شامل نیاز به ادامه تحصیل، همراهی با همسر در مأموریت کاری، بیماری‌های صعب‌العلاج یا شرایط خاص دیگری باشند. در این موارد، ارائه مدارک معتبر برای اثبات نیاز به مرخصی ضروری است.

رضایت کتبی کارفرما:

رضایت کتبی کارفرما مهم‌ترین شرط اخذ مرخصی بدون حقوق است. بدون موافقت کتبی کارفرما، کارگر یا کارمند حق استفاده از این مرخصی را ندارد. کارفرما می‌تواند بر اساس شرایط کاری و نیازهای سازمانی، درخواست مرخصی بدون حقوق را رد یا تایید کند.

محدودیت برای کارمندان رسمی:

مرخصی بدون حقوق عمدتاً برای کارمندان رسمی در نظر گرفته شده است و کارمندان آزمایشی یا موقت از این نوع مرخصی بهره‌مند نمی‌شوند. این بدان معنی است که فقط کارکنانی که قراردادهای رسمی و بلندمدت دارند، می‌توانند این مرخصی را درخواست کنند.

مدت زمان مرخصی بدون حقوق

مدت زمان مرخصی بدون حقوق ممکن است بر اساس نیاز کارگر یا کارمند و با توافق کارفرما متفاوت باشد:

تا 2 سال برای ادامه تحصیل:

طبق ماده ۱۶ قانون کار، مرخصی بدون حقوق می‌تواند برای مدت زمانی که کارگر یا کارمند در حال ادامه تحصیل است، تا 2 سال به طول بینجامد. این مدت بر اساس توافق بین کارگر و کارفرما قابل تمدید یا کاهش است.

تا 6 سال برای زنان شاغل:

زنانی که به دلیل نوع شغل همسر خود مجبور به ترک موقت کار هستند، می‌توانند حداکثر تا ۶ سال از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند. این موضوع به شرایط خانوادگی و نیاز به همراهی با همسر در مأموریت‌های کاری بازمی‌گردد.

تا 4 سال برای دانشجویان:

کارگرانی که به تحصیل در مراکز آموزشی مشغول هستند و نیاز به مرخصی برای تکمیل تحصیلات خود دارند، می‌توانند تا 4 سال از مرخصی بدون حقوق بهره‌مند شوند.

حقوق و مزایا در مدت مرخصی بدون حقوق

در مدت مرخصی بدون حقوق، قرارداد کاری به حالت تعلیق درمی‌آید. این بدان معناست که:

عدم پرداخت حقوق و مزایا:

در طول مدت مرخصی بدون حقوق، هیچ‌گونه دستمزدی به کارگر یا کارمند پرداخت نمی‌شود و مزایایی مانند پاداش‌ها، سنوات، و دیگر مزایا نیز به او تعلق نمی‌گیرد.

عدم پرداخت حق بیمه:

در مدت این مرخصی، حق بیمه کارگر یا کارمند توسط کارفرما پرداخت نمی‌شود. این موضوع ممکن است بر روی سوابق بیمه‌ای فرد تاثیرگذار باشد.

بازگشت به کار پس از اتمام مرخصی بدون حقوق

تعلیق قرارداد کاری:

بر اساس ماده 16 قانون کار، زمانی که کارگر یا کارمند از مرخصی بدون حقوق استفاده می‌کند، قرارداد کاری او به‌صورت موقت به حالت تعلیق درمی‌آید. این بدان معناست که در مدت زمان مرخصی، رابطه کاری بین کارگر و کارفرما به طور موقت قطع می‌شود، اما فسخ نمی‌شود. به عبارت دیگر، قرارداد همچنان معتبر است و با بازگشت کارگر به محل کار، قرارداد دوباره به جریان می‌افتد.

بازگشت به کار:

پس از اتمام مدت مرخصی بدون حقوق، کارگر یا کارمند حق دارد به محل کار خود بازگردد و کارفرما نیز موظف است شرایط بازگشت او را فراهم کند. این بازگشت باید بر اساس شرایط و توافقات کتبی که قبل از آغاز مرخصی صورت گرفته است، انجام شود. اگر کارگر یا کارمند قبل از پایان مرخصی بخواهد به کار بازگردد، این امکان وجود دارد، اما تنها با موافقت کارفرما.

حفظ پست و مقام سازمانی:

یکی از نکات مهمی که در ماده 35 قانون کار به آن اشاره شده است، عدم الزام کارفرما به حفظ پست و مقام سازمانی فرد در مدت مرخصی بدون حقوق است. به این معنا که پس از بازگشت به کار، ممکن است کارگر یا کارمند به پست یا مقام سازمانی قبلی خود بازنگردد و کارفرما می‌تواند او را به پستی دیگر منصوب کند. البته این موضوع باید با توافق قبلی بین طرفین صورت گرفته باشد.

لزوم استعفا در صورت عدم تمایل به ادامه همکاری:

در صورتی که کارگر یا کارمند پس از اتمام مرخصی بدون حقوق، تمایلی به ادامه همکاری نداشته باشد، باید به‌صورت رسمی و کتبی درخواست استعفا خود را به کارفرما ارائه دهد. اگر استعفای او پذیرفته شود، می‌تواند به‌صورت قانونی از کار خارج شود. در غیر این صورت، عدم حضور در محل کار بدون ارائه استعفانامه می‌تواند منجر به شکایت و اقدام قانونی از سوی کارفرما شود.

حق بیمه و سوابق کاری در طول مرخصی بدون حقوق

عدم پرداخت حق بیمه:

در طول مدت مرخصی بدون حقوق، کارفرما هیچ‌گونه دستمزد یا مزایایی به کارگر یا کارمند پرداخت نمی‌کند و همچنین از پرداخت حق بیمه نیز معاف است. به همین دلیل، مدت زمان این مرخصی به‌عنوان سابقه کاری و بیمه‌ای محاسبه نمی‌شود. اگر فرد بخواهد این مدت را به‌عنوان سابقه بیمه‌ای خود حفظ کند، می‌تواند به‌صورت شخصی و با پرداخت حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی، سوابق بیمه‌ای خود را حفظ کند.

استثنا در مورد ادامه تحصیل:

بر اساس ماده 36 قانون کار، اگر مرخصی بدون حقوق به دلیل ادامه تحصیل باشد، این مدت زمان می‌تواند به‌عنوان سابقه بیمه‌ای محسوب شود، البته این موضوع نیاز به توافقات خاص و ارائه مدارک معتبر دارد.

مواد قانونی مرتبط با مرخصی بدون حقوق

ماده 16:

این ماده مرخصی بدون حقوق را تعریف کرده و به تعلیق موقت قرارداد کاری در طی این مرخصی اشاره دارد. همچنین، این ماده امکان تمدید مرخصی برای تحصیل تا 2 سال را نیز پیش‌بینی کرده است.

ماده 32:

بر اساس این ماده، کارگر یا کارمند برای استفاده از مرخصی بدون حقوق باید دلایل خود را به مسئول مربوطه ارائه دهد و بدون موافقت کارفرما نمی‌تواند از این مرخصی بهره ببرد.

ماده 34:

این ماده تاکید دارد که کارگر تنها پس از اتمام مرخصی استحقاقی سالانه خود می‌تواند از مرخصی بدون حقوق استفاده کند.

ماده 36:

طبق این ماده، مدت زمان مرخصی بدون حقوق جزء سوابق بازنشستگی محاسبه نمی‌شود، مگر در شرایط استثنایی مانند ادامه تحصیل.

ماده 38:

این ماده بیان می‌کند که در طول مدت مرخصی بدون حقوق، کارگر نمی‌تواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند.

ماده 39:

طبق این ماده، پزشکان و پیراپزشکان می‌توانند تا 2 ماه از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند و این مدت زمان به تعهدات کاری آنها اضافه خواهد شد.

چنانچه دنبال مشاور مقررات قانون کار هستید، می توانید از طریق زیر با وکلای ما در ارتباط باشید