گرایش های مقطع ارشد حقوق

مقدمه

رشته ی حقوق یکی از پر مخاطب ترین رشته های دانشگاهی می باشد که اغلب دانش آموزان مقطع متوسطه دوم با هدف ورود به این رشته در دانشگاه گرایش علوم انسانی را انتخاب می نمایند، با این وجود با توجه به برگزاری آزمون وکالت مرکز قوه قضائیه در سال های اخیر این تصور میان دانشجویان و دانش آموزان مقطع متوسطه و همینطور دانشجویان مقطع کارشناسی حقوق ایجاد شده است که این رشته و البته حرفه وکالت اشباع شده و جای کار برای وکلای جدید نخواهد بود. باید گفت این تصور تقریبا اشتباه است و هنوز نیز در گرایش های خاص جای بسیاری برای افراد مستعد وجود دارد. با توجه به اینکه از گذشته گرایش حقوق خصوصی در وهله اول و گرایش حقوق جزا و جرم شناسی در وهله دوم علاقه مندان بیشتری داشته است و از طرفی دیگر معمولا بانوان  محصل در رشته حقوق و شاغل در حرفه وکالت بیشتر علاقه مند به گرایش حقوق خصوصی بوده اند. این موضوع موجب ایجاد این تصور نسبتا اشتباه در میان قشر حقوقی شده است. در حالی که رشته حقوق گرایش های تحصیلی متنوع و همینطور مشاغل بسیار متنوع و پردرآمدی غیر از خود حرفه وکالت به تنهایی دارد.

به عبارتی تصور اشتباه دیگر از رشته حقوق این است که حقوق فقط وکالت و قضاوت و سردفتری می باشد و اگر یکی از این آزمون ها را پذیرفته نشوند عملا تحصیل در این رشته بی فایده خواهد بود در حالی که بسیاری از افراد حقوق خوانده در سطح جامعه می باشند که در عین حال که دارای پروانه وکالت دادگستری نمی باشند صرفا با تمرکز بر یک گرایش خاص از این رشته توانسته اند به درآمد های بالا و قابل توجهی دست یایند.

در این مقاله تلاش کرده ایم علاوه بر معرفی رشته حقوق به بیان گرایش های این رشته در مقطع کارشناسی ارشد بپردازیم.

رشته ی حقوق مناسب چه افرادی می باشد؟

با توجه به شنیده ها و دیده ها در میان دانشجویان محصل در رشته حقوق، افراد محصل در این رشته به چند دسته تقسیم می شوند؛ دسته ی اول افرادی هستند که برای وجهه ی اجتماعی مثبت این رشته پا به عرصه ی حقوق می گذارند وعملا هیچ ذهنیت ویژه و علاقه ی درونی به این رشته ندارند و صرفا با هدف دریافت مدرک این رشته وارد دانشگاه می شوند، دسته دوم افرادی هستند که برای فرار از دروس ریاضی و فیزیک و به عبارتی دروس محاسبانی این رشته را انتخاب می کنند، چرا که رشته حقوق در مقطع کارشناسی هیچ درس تخصصی محاسباتی ندارد به جز دو درس مبانی علم اقتصاد و مالیه عمومی که در همان سال اول به راحتی گذرانده می شوند، دسته سوم افرادی هستند که با علاقه درونی و با هدف وکالت وارد این رشته می شوند که این دسته نسبتا جمعیت قابل توجهی از محصلان این رشته را شامل می شوند و تصور اشتباه اشباع شدن این رشته که در بالا بیان شد از همین موضوع نشأت می گیرد، دسته ی چهارم افرادی هستند که با هدف تدریس و ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر این رشته و هیأت علمی شدن شروع به تحصیل این رشته می نمایند و دسته پنجم افرادی هستند که با هدف های خاص تری این رشته را بر می گزینند.

بیشتر افراد دسته سوم پس از یک بار شرکت در آزمون وکالت و شکست دچار سرخوردگی می شوند و جالب این است که دقیقا اکثریت این افراد موفقیت را صرفا قبولی در آزمون وکالت می دانند و به هیچ عنوان نگاه گسترده تری نسبت به سایر گرایش های تخصصی تر و پر درآمد رشته حقوق ندارند. در حالی که به جرئت می توان گفت بسیاری از شرکت کنندگان آزمون وکالت از نظر ویژگی های شخصیتی و توانایی های فردی مناسب حرفه وکالت نیستند و صرفا جهت وجهه اجتماعی این حرفه، برای کسب پروانه وکالت تلاش می کنند.

طبق تجربیات و بررسی ویژگی های شخصیتی وکلای موفق می توان گفت افرادی که در حرفه وکالت موفق هستند علاوه بر دارا بودن اطلاعات علمی کافی بایستی از یکسری ویژگی های شخصیتی دیگری نیز برخوردار باشند مانند؛ قدرت تحلیل و استدلال، فن بیان خوب، روابط اجتماعی بالا، خلاقیت ذهنی، خونسردی، علاقه به پژوهش و اخبار و علوم سیاست و از همه مهم تر علاقه زیاد به حرفه وکالت، اغلب افرادی که صرفا با هدف کسب درآمد از این رشته در حالی که فاقد ویژگی های مورد نیاز دیگر این رشته باشند، به مطالعه دروس و شرکت در آزمون های حقوقی می پردازند ولو با تلاش بسیار و هزینه های گزاف در یک آزمون حقوقی پذیرفته شوند، منتهی اکثریت این افراد به مرور در میدان کار و در نزد قاضی و یا در مقام برخورد با موکل خود دچار احساس ناکامی و شکست می شوند. تعداد وکلایی که بعد از چند ماه یا چند سال کار در این حرفه پروانه وکالت خود را به کانون وکلای دادگستری تحویل داده اند کم نبوده است.موضوع مورد اهمیت دیگر در خصوص افراد محصل در رشته حقوق علاقه به فقه و متون فقه است، زیرا؛ بخش اعظم قانون ما برگرفته از فقه است بنابراین زمانی که شخص قدرت درک متون فقهی و اصول فقه را داشته باشد خیلی راحت تر مواد قانونی را درک و تحلیل می نماید.  بنابراین هر شخص باید در ابتدای انتخاب رشته و یا در دوران کارشناسی حقوق علاوه بر تحقیق و بررسی در خصوص گرایش های مختلف رشته حقوق و آینده شغلی آنها به بررسی ویژگی های شخصیتی خود پرداخته و سپس درخصوص ادامه تحصیل در این رشته و یا شرکت در هر یک از آزمون های حقوقی تصمیم گیری نماید.

گرایش های مختلف رشته حقوق:

حقوق خصوصی:

این گرایش از رشته حقوق تقریبا پر مخاطب ترین گرایش ارشد رشته حقوق می باشد که به ویژه در میان بانوان محصل در رشته ی حقوق رقابت سرسختانه ای است. در یک تعریف کلی حقوق خصوصی روابط اشخاص جامعه با یکدیگر را مورد بررسی قرار می دهد و تنظیم می نماید. در این گرایش بیشتر در دو حوزه ی حقوق مدنی و حقوق تجارت در سطح پیشرفته مباحثی تدریس می شود، البته طبیعتا دروس دیگری نیز تدریس می شود منتهی تمرکز اصلی گرایش حقوق خصوصی بر این دو حوزه می باشد بنابراین؛ جدا از سایر مواردی که هر دانشجو باید برای ورود به این گرایش مورد تحلیل و بررسی قرار دهد باید به دو حوزه ی حقوق مدنی و حقوق تجارت علاقه مند باشد.

حقوق جزا و جرم شناسی:

این گرایش نیز برای دانشجویان جزء اولین انتخاب هاست و می توان گفت علاقه مندان به این گرایش در میان دانشجویان مقطع کارشناسی حقوق تقریبا با علاقه مندان گرایش حقوق خصوصی برابری می کنند. البته علاقه به رشته جزا و جرم شناسی تقریبا امری طبیعی می باشد چراکه اغلب انسان ها ذاتا هیجان را می پسندند و حقوق جزا با مباحثی که در بر می گیرد تقریبا رشته جذاب و پر از هیجانی است بالاخص مباحث جرایم علیه اشخاص که بسیار مورد اهمیت نیز می باشد. تمرکز بر یک شاخه از این گرایش نیز می تواند بسیار موفقیت آمیز باشد به عنوان مثال اگر وکیلی متخصص در حوزه قتل باشد بسیار موفق خواهد بود.

حقوق عمومی:

این گرایش معمولا مانند دو گرایش حقوق خصوصی و حقوق جزا و جرم شناسی مورد استقبال دانشجویان حقوق قرار نمی گیرد و مخاطبان خاص خود را دارد،  تا قبل از اضافه شدن درس حقوق اساسی به آزمون های وکالت شاید یکی از دلایل این موضوع را می توانستیم عدم طرح سوال از دروس این گرایش در آزمون های حقوقی بیان کنیم، به عبارتی با توجه به اینکه دانشجویان حقوق از همان ترم های اول کارشناسی به این موضوع واقف بودند که دروس حقوق اساسی و حقوق اداری جزء مواد آزمونی، آزمون وکالت و قضاوت و سردفتری نیستند توجه کافی به این دروس نداشته و در نتیجه برای آنها ایجاد علاقه نمی شد، اما با توجه به اضافه شدن درس حقوق اساسی به مواد آزمونی آزمون وکالت از سال 1400 امید است از این پس دانشجویان مقطع کارشناسی حقوق توجه بیشتری نسبت به این درس داشته و در نتیجه شناخت کافی نسبت به مباحث مفید و ارزشمند این گرایش پیدا کرده و نهایتا منجر به تقاضای بیشتر نسبت به گرایش حقوق عمومی شود.

حقوق بین الملل:

این گرایش از رشته حقوق نیز مانند گرایش حقوق عمومی مخاطبان خاص خود را دارد و دلیل این موضوع را نیز می توان این بیان کرد که درس حقوق بین الملل جزء مواد آزمونی آزمون وکالت، قضاوت و سردفتری نمی باشد و اغلب دانشجویان حقوق در دوران کارشناسی بر دروسی تمرکز می نمایند که جزء مواد درسی آزمون های حقوقی باشند. به علاوه به درس حقوق بین الملل در مقطع کارشناسی، با توجه به حجم این درس و عدم وجود پیشینه اطلاعاتی در این خصوص در اغلب دانشجویان حقوق، زمان چندانی اختصاص داده نشده است و همین موضوع باعث شده است دانشجویان کارشناسی حقوق نسبت به این گرایش نیز چندان توجه و علاقه ای نشان ندهند، زیرا مباحث برای آنها اغلب گنگ، نامفهوم و به بیانی دیگر دشوار به نظر می رسد.

اما در این گرایش در مقطع ارشد به بررسی و تحلیل قواعد و مقررات حاکم بر روابط جامعه ی بین الملل می پردازد. افرادی که قصد ادامه تحصیل در این گرایش را دارند بایستی توجه نمایند که باید به زبان انگلیسی یا فرانسوی مسلط بوده و یا حداقل علاقه مند باشند، زیرا برای موفقیت در این گرایش بایستی شخص مرتب منابع اطلاعاتی بین المللی را مورد مطالعه و بررسی قرار دهد.

فارغ التحصیلان این رشته معمولا می توانند در وزارت امورخارجه و دفاتر امور بین الملل تمامی وزراتخانه ها و ادارات مشغول به کار شوند.

گرایش های نامبرده در فوق را معمولا اغلب دانشگاه  ها ارائه میدهند اما یکسری گرایش های تخصصی تر در مقطع کارشناسی ارشد حقوق می باشد که تنها یکسری دانشگاه های خاص ارائه می دهند بنابراین، افرادی که علاقه مند به گرایش های ذیل باشند از نظر انتخاب دانشگاه محدود تر خواهند بود.

حقوق بشر:

حقوق بشر یک رشته ی میان رشته ای محسوب می شود که به تحلیل و بررسی حقوق انسان ها درحوزه های مدنی، سیاسی، اقتصادی . اجتماعی می پردازد. این رشته به گونه ای بین المللی و جهان شمول نیز می باشد.

حقوق مالکیت فکری:

گرایش حقوق مالکیت‌ فکری به بررسی دو حوزه ی زیر می پردازد :

 1ـ حقوق اموال فکری ، ادبی و هنری

 2ـ حقوق اموال فکری صنعتی

 در مورد اول، شرایط حمایت و ضمانت اجراهای نقض حقوق پدید‌آورندگان آثار ادبی و هنری بررسی می شود و در مورد دوم شرایط حمایت و ضمانت اجراهای نقض حقوق اشخاص بر اختراع ، علامت تجاری ، طرح صنعتی‌، نشانه‌های جغرافیایی ،‌ طرح ساخت مدارهای یکپارچه‌ی الکترونیکی ، نمونه اشیا مصرفی ، نام تجاری و سایر مصادیق اموال فکری ،‌ صنعتی و تجاری می‌پردازد.

با توجه به عدم رعایت قانون کپی رایت در کشور ما نیاز بسیار به وجود اساتیدی در این گرایش احساس می شود، لازم به ذکر است که امروزه حمایت از مالکیت فکری از اولویت های حقوقی کشورها می باشد و به بیانی دیگر این گرایش نیز به نوعی بین المللی محسوب می شود.

حقوق خانواده(معارف اسلامی و حقوق):

حقوق خانواده نیز گرایشی نسبتا جدید می باشد که نام آن کاملا پیداست به طور تخصصی ابعاد حقوقی و مسائل مربوط به خانواده را مرود تحلیل و بررسی قرار می دهد. نکته ی قابل توجه این است که فارغ التحصیلان رشته فقه و مبانی حقوق برای قبولی در این گرایش شانس بیشتری نسبت به گرایش های دیگر دارند.

حقوق ثبت اسناد و املاک:

نیاز جامعه و نظام ثبت اسناد و املاک کشور به وجود افراد متخصص و آشنا با مسائل ثبتی و حقوقی که به طور دقیق و جزئی مسائل ثبتی را مورد مطالعه تخصصی قرارداده باشند، از موجبات تاسیس این گرایش می باشد. در این گرایش کارشناسان ارشد حقوق ثبت اسناد و املاک با بالا بردن سطح اطلاعات و آگاهی و بینش حقوقی و ثبتی خود و به علاوه یادگیری روش تحقیق و تقویت تجزیه و تحلیل خود راجع به ابعاد حقوقی مسائل ثبت اسناد و املاک می توانند کمک شایانی به جامعه ثبت اسناد و املاک بنمایند.

سردفتری اسناد رسمی:

شاید عنوان این گرایش عجیب به نظر برسد اما هدف از این گرایش مطالعه بسیار عمیق و مفصل مباحث مربوط به سردفتری می باشد که مستقیما با این شغل مرتبط می باشند.

به نظر می رسد این گرایش می تواند برای افرادی که هدف نهایی آنها شرکت و قبولی در آزمون سردفتری می باشد بسیار مفید باشد، قطعا سردفتری که گرایش تخصصی مطالعه آن در کارشناسی ارشد نیز سردفتری اسناد رسمی باشد تفاوت زیادی با سردفتری که صرفا کارشناسی حقوق داشته و یا در گرایش دیگری کارشناسی ارشد را گذرانده است خواهد داشت.